ლანდები
ბარემ ყველაფერს თავიდან დალაგებით აღვწერ. საქმე მაინც არაფერი მაქვს.
ეს ქალაქი უკვე კარგა ხანია მიუტოვებიათ ადამიანებს. რატომ მიატოვეს, საით წავიდნენ, ამის შესახებ არაფერი ვიცი, მაგრამ ერთ დროს რომ აქ ნამდვილად ადამიანები ცხოვრობდნენ, ამაში ეჭვი არ მეპარება. ასეთი დიდი, მშვენიერი ქალაქი თავისთავად ვერ აშენდებოდა, ვერც ლანდები ააშენებდნენ. ლანდებს არაფრის აშენება არ შეუძლიათ. მათი შექმნილი ყველაფერი ისევე მოჩვენებითია, როგორიც თავად არიან. ამ ქალაქში კი არაფერი არაა მოჩვენებითი. აქ არის მაღალი, მკვიდრად ნაგები სახლები, მშვენიერი ქუჩები, დიდებული თეატრი, რესტორნები, ბაღები, ეგზოტიკური კაფეები. ერთი სიტყვით, ყველაფერია, რათა თანამედროვე ადამიანმა რაც შეიძლება უზრუნველად იცხოვროს. არაფერი არ მაკლია. საჭმელ-სასმელი იმდენი მაქვს, ჩემისთანას ათას წელიწადს ეყოფა. დიდ მაცივრებში უამრავი პროდუქტია შენახული. რა გინდა, სულო და გულო, იქ რომ არ იყოს. დიდი სათბური ახალი ბოსტნეულითაა სავსე, ორანჟერიებში ახალი ხილი მწიფდება. უამრავი კეთილმოწყობილი ბინა მთლიანად ჩემს განკარგულებაშია. შევალ, სადაც მომესურვება. ყველგან მხვდება სიმყუდროვე, საამო სიგრილე, ჟანგბადით მდიდარი კონდიცირებული ჰაერი, რბილი, მოხერხებული ავეჯი და ტელევიზორი. როგორც წესი, ტელევიზორი ყველა ბინაშია.
ყველაზე დიდეკრანიანი ტელევიზორი ქალაქის ცენტრში მაღალთაღიან შენობაშია. აქ, მგონი, საკონცერტო დარბაზი უნდა ყოფილიყო. ტელევიზორის ეკრანი მთელ ეკრანს ფარავს. აქვეა დიდი ფილმოთეკა, უამრავი კინოფირით. ალბათ მთელი სიცოცხლე არ მეყოფა, ყველა მათგანი რომ ვნახო.
დღისით, სანამ მზე ანათებს, ტელევიზორის ყურება არ მიყვარს. დღის შუქი ჩემს თვალში ეკრანის გამოსახულებას რეალურობას უკარგავს. ასე მგონია, მზის სხივი დასცინის-მეთქი ტელევიზორის შუქს. მხოლოდ საღამოობით, მზის ჩასვლის შემდეგ, ვრთავ ტელ;ევიზორს. მანამდე, მთელი დღე ცარიელ ქალაქში დავხეტიალობ, ცარიელ, მკვდარ ქუჩებში. დავეძებ, იქნებ სადმე ერთი ადამიანი მაინც შემხვდეს.
მარტოობაზე მწარე ტკივილი, თურმე, ადამიანისთვის არ არსებობს. უწინ ეს არ ვიცოდი. ვერც ვერაფრით წარმოვიდგენდი, თუ ასეთი საშინელება იქნებოდა. დიდი ხნის წინათ მივიწყებული საფლავის ლოდივით მძიმე, ყრუ და უმეტყველოა მარტოობა. ასე მგონია, ცოცხლად დამარხული ვარ, მარტოობის შეგრძნება ლოდივით მაწევს გულზე და არავინ, არავინ მოდის, რათა ამ ლოდზე ნახევრად წაშლილი წარწერა წაიკითხოს, გაიგოს, რომ მეც ადამიანის შვილი ვარ. ხელი გამომიწოდოს და ისევ ადამიანად მაქციოს. ადამიანის გარეშე მე ადამიანი აღარ ვარ.
ხანდახან ვფიქრობ: იქნებ, მეც ლანდი ვარ? სარკეში შევცქერი ჩემს თავს, ხელით მოვისინჯავ საკუთარ სხეულს. არა. ხელი მიდასტურებს, რომ მე არა ვარ ლანდი. ყოველ შემთხვევაში, ჯერ არ გადავქცეულვარ ლანდად. ადამიანის სხეული მაქვს, ნამდვილი, ცოცხალი ადამიანის და ჩემივე მსგავს ადამიანებს დავეძებ, დავეძებ დაუსრულებლად. ვერც ვერასოდეს მოვისვენებ, სანამ არ ვიპოვი.
ბაღებში ხშირად დავსეირნობ. ამ მშვენიერ ქალაქში ბაღებიც მშვენიერია. უცხო, ეგზოტიკური მცენარეები ხარობენ, ნაირნაირი ყვავილები. ბუნების სილამაზე გულზე მალამოსავით მედება, მაგრამ მაინც ვერ ვმშვიდდები. ერთი წამითაც არ მტოვებს მარტოობის შეგრძნება და ჩემს თვალში ბუნება თავისი შეუვალი მდუმარებით თითქოს მარტოობას განასახიერებს. მცენარეები იმიტომ ვერ იღებენ ხმას, რომ მოსაუბრე არავინ ჰყავთ: მზე და მთვარე ასე უსასრულოდ იმიტომ დახეტიალობენ ცაზე, რომ ისინიც ჩემსავით ვიღაცას დაეძებენ: ვიღაცას მშობლიურს, ახლობელს, სისხლით და ხორცით სავსე ცოცხალ არსებას და ვერაფრით ვერ უპოვიათ. პატარა შადრევანი კი თავის თავს ელაპარაკება და უსმენს გაუთავებლად. მხოლოდ ის გრძნობს თავს კარგად ამ უსასრულო მარტოობაში.
სიმართლე რომ ითქვას, ადამიანები ერთმანეთს ხანდახან ძალიან ღლიან. დიდი, ხმაურიანი ქალაქების ბინადარნი უდიდეს სიამოვნებას პოულობენ, როცა განმარტოებას მიაღწევენ ბუნების წიაღში. მწვანე მცენარეების გვერდით ისინი ისვენებენ და ერთმანეთის თვალით დანახვაც არ უნდათ. ასე ხომ მეც ვყოფილვარ ერთ დროს, მეც ვისვენებდი მთელი სულით და სხეულით ბუნების კალთაში თავშეფარებული და ადამიანის გახსენებაც არ მინდოდა. ახლა ძალიან კარგად მესმის ასეთი განწყობილების მიზეზი. რომანტიკული განმარტოების მოყვარულნი იმიტომ გრძნობენ თავს ბედნიერად, რომ იქვე ახლოს, სულ რამდენიმე მეტრის მანძილზე ადამიანები ეგულებათ და, თუ მოინდომებენ, მაშინვე შეძლებენ მათთან შეხვედრას. აბა, ერთი უთხარით რომელიმე გადაღლილ, ადამიანებისაგან თავმობეზრებულ მარტოსულს, დედამიწაზე ადამიანები აღარ არიან და მათ ვეღარასოდეს ნახავთო. მაშინვე დაავიწყდება დაღლილობაც, ბუნების სილამაზეც და პანიკური შიშით შეპყრობილი დაუწყებს ძებნას ადამიანს. როცა იპოვის, მასზე ბედნიერი არავინ იქნება.
რა ადვილია ახლა ჩემთვის ასეთი ბედნიერების წარმოდგენა. რა ბედნიერი ვიქნებოდი, ერთი ადამიანიც რომ მეპოვა ამ უშველებელ ქალაქში... თუნდაც ვინმე უსიამო, კაცთაგან შერისხული, საბრალო არსება. არც არაფერს შევეკითხებოდი, როგორც საერთოდ ეკითხებიან უცნობებს: ვინა ხარ, საიდან მოხვედი, აქ რა გინდა... ოღონდ თვალით მეხილა, ოღონდ ჩემთან ახლოს მოსულიყო... მაშინვე მის წინაშე მუხლებზე დავეცემოდი და თაყვანს ვცემდი, როგორც ღმერთს სცემენ თაყვანს. ჩემთვის ახლა ადამიანზე უფრო დიდი ღმერთი არ არსებობს. უკაცრიელ ქუჩებში ხეტიალისას ხმამაღლა შევძახი ცარიელ ბინებს, იქნებ მოხდეს სასწაული და რომელიმე მათგანიდან ადამიანი გამოვიდეს.
საღამოობით, მთელი დღის ხეტიალითა და ამაო იმედებით დაღლილ-დაქანცული, ვუბრუნდები ისევ ჩემს ერთადერთ იმედს - ტელევიზორს. თვალმოუშორებლად შევყურებ და ვცდილობ თავი მოვიტყუო, ვითომ ნამდვილ ადამიანებს შევცქერი. ძალიან ფართო ეკრანი აქვს ამ ტელევიზორს, ადამიანები თავით ფეხამდე ნატურალური ზომით ჩანან, ამიტომ ხანდახან ისეთი გრძნობა მებადება, თითქოს ლანდები მართლა გაცოცხლდნენ. მთელი არსებით ჩავერთვები ხოლმე მათ საქმიანობაში, მათთან ერთად ვიტანჯები, ვიცინი, ვმღერი და ვცეკვავ კიდეც, მაგრამ, როცა გამოვფხიზლდები, მაშინ უარესად მტანჯავს მარტოობის საზარელი შეგრძნება.
მერე რამდენნი არიან, ქალაქის ქუჩებში ზღვასავით ტორტმანებენ. მიდიან და მოდიან დაუსრულებლად. ამ განუსაზღვრელი მრავალსახეობის მაყურებელს თავბრუ მეხვევა და თვალები მიჭრელდება. არც ერთი არ ჰგავს მეორეს, ყველას სათითაოდ უამრავი განმასხვავებელი ნიშანი აქვს. ერთადერთი, რითაც ისინი ერთმანეთს ჰგვანან, ეს მათი მოჩვენებითობაა. ისინი რომ ცოცხალი ადამიანები იყვნენ, ამდენ ხანს გაიგონებდნენ ჩემს ხმას. ძალიან ხშირად ვცდილობ მათთან კონტაქტის დამყარებას: მთელი ტანით ვიმართები, რათა კარგად დამინახონ და რომელიმე მათგანს, როცა პირდაპირ თვალებში შემომხედავს, რაც შემიძლია ხმამაღლა და მკაფიოდ ვეუბნები: "ადამიანო, ერთი წამით შეჩერდი, ხმა გამეცი". ის კი მაშინვე ამარიდებს თვალს და შეუჩერებლად სადღაც მიიჩქარის. იქვე, მის გვერდით მეორეს ვეხვეწები, შეჩერდი, შემომხედე-მეთქი. ის ზედაც არ მიყურებს, კიდევ უფრო აჩქარებული გარბის. მაინც სად მიიჩქარიან ასე გაუთავებლად? არც ერთი მათგანი წამითაც არ შეჩერდება, რამდენიც არ უნდა ეხვეწო. დარწმუნებული ვარ, როგორმე თუ მოვახერხე და რომელიმე ლანდი შევაჩერე, მაშინვე ცოცხალ ადამიანად იქცევა...
აი, ახლა, როცა ამ სტრიქონებს ვწერ, წელში ოთხად მოკაკული ერთი საცოდავი ლანდი ეკრანზე უშველებელ ტვირთს მიათრევს. რამდენი ვეხვეწე, ერთი წამით შეჩერდი, მოდი ჩემთან მაგ შენი ტვირთიანად, გიშველი მაგის ტარებას, თუ გინდა ქვეყნის დასალიერამდე გაგყვები, ოღონდ ადამიანი იყავი, ცოცხალი, ნამდვილი ადამიანი-მეთქი, მაინც ვერა და ვერ შევასმინე ჩემი სიტყვები. არაფრის გაგონება არ უნდა, საშველად გაწვდილ ხელებს ზედაც არ უყურებს და სადღაც ჩემს მიღმა იყურება. ნეტავი, რას ხედავს იქ ისეთს საინტერესოს? მან არც კი იცის ჩემი ფასი, არ იცის, რად ვღირვარ მისთვის, მე კი ძალიან კარგად ვიცი მისი ფასი. ის რომ ახლა ადამიანად იქცეს, მასში მთელი სამყაროს საგანძურს არ გავცვლიდი. რა ფასი აქვს ახლა ჩემთვის ამ უშველებელ ქალაქს ადამიანის გარეშე?
ძალიან კარგად ვხედავ, ჩემი არაფერი ესმით, იმედს მაინც არ ვკარგავ, მაინც ველაპარაკები მათ. ხანდახან ხელითაც ვცდილობ მივწვდე, მაგრამ ცივ ეკრანს ვაწყდები. თითებს მინაზე ვაფათურებ. რა საზარელი, რა გარდაუვალი ზღვარია ეს ცივი მინის კედელი. ნუთუ არ არსებობს რაიმე საშუალება, რომ ეს კედელი გავარღვიო. ან მე აღმოვჩნდე მათთან, ან ისინი გადმოვიდნენ ჩემთან. ყოველ საღამოს ამ იმედით ვიძინებ პირდაპირ ეკრანის წინ და ამ იმედით ვიღვიძებ. იქნებ მოხდეს სასწაული და როდესმე გამოაღწიონ ამ ცივ ბინაში. რა თქმა უნდა, ეს გამჭვირვალე კედელია დამნაშავე. აბა, ასე როგორ დაყრუვდებოდნენ და დაბრმავდებოდნენ ყველანი.
და ერთ მშვენიერ დღეს, როგორც პირველად მეგონა, ამისრულდა ნატვრა. ქალაქის ქუჩაში დავინახე ადამიანი. პირდაპირ ჩემკენ მოდიოდა. რა სიტყვებით შეიძლება გამოვხატო ის შვება, ის სიხარული, რაც მე მისი დანახვისას ვიგრძენი, თითქოს მართლა ღვთაება გამომეცხადა. კისრისტეხით გავქანდი მისკენ, თან ხმამაღლა გავყვიროდი, სადა ხარ ამდენ ხანს, ადამიანო, რა ხანია, დაგეძებ-მეთქი... ხელები გავუწოდე, მინდოდა მოვხვეოდი, როგორც დიდი ხნის ნანატრ მეგობარს. ჩემმა ხელებმა ისე გაიარა მის სხეულში, როგორც ორთქლის ღრუბელში, და გაქრა კიდეც ის ლანდი.
მეორე ლანდიც იმავე დღეს ვნახე. ის მანამდე გაქრა, სანამ ხელის ხლებას დავუპირებდი.
მას შემდეგ ყოველდღე მხვდებიან. რაკი ერთხელ გადალახეს ეკრანის მინის კედელი, აღარაფერს ეპუებიან და არხეინად დასეირნობენ მთელ ქალაქში. თითქოს საიდანღაც გაიგეს, რომ ამ ქალაქში ადამიანები აღარ არიან და ყველაფერს თვითონ დაეპატრონნენ. დადიან ჩქარი, საქმიანი ნაბიჯით, ახლა უკვე ზედაც აღარ ვუყურებ მათ. თავი ისე მიჭირავს, თითქოს ვერც კი ვამჩნევ. ისინიც ვალში არ მრჩებიან და ისე ჩამივლიან გვერდს, თითქოს ადამიანი კი არა, მოჩვენება ვიყო. მერე რა რეალური არიან შესახედავად, კიდევ უფრო რეალურნი, ვიდრე ტელევიზორის ეკრანის ლანდები. ეს გარეგნული რეალურობა ხანდახან ისე მაღიზიანებს, რომ გული არ მითმენს და ისევ ვცდილობ დაველაპარაკო, როცა ახლოს ჩამივლიან. ხან ვეხვეწები, ხან მთელი ხმით ვუყვირი: "ერთი წამით მაინც შეჩერდი, ადამიანო, შემომხედე, მე შენს წინაშე ვდგავარ, შენსავით ადამიანი. მოდი, დამელაპარაკე". არა და არა! არც ერთი მათგანი არ მიგდებს ყურს, არც ერთი არაა ადამიანი. მოჩვენებებს ველაპარაკები და ხელებს ჰაერში ვაპოტინებ.
ნუთუ ამდენ ლანდში ერთი ადამიანი აღარ ურევია?
ასე მიდის ყოველი დღე. საღამოს ისევ ტელევიზორი, ჩემი ერთადერთი იმედი - ტელევიზორი. ნაირნაირი ფერადი ფილმებით სულს ვიბრუნებ.
ერთი ფილმი განსაკუთრებით მომწონს. რამდენჯერმე ვნახე და კიდევ დიდი სიამოვნებით შემიძლია ვუყურო. ამ ფილმში სამი ასტრონავტი დედამიწიდან ყველაზე დაშორებულ პლანეტაზე მიფრინავს. ჯოჯოხეთივით ცივი და პირქუშია ეს პლანეტა. იქიდან მზე მქრქალი ვარსკვლავივით მოჩანს. მარადიული წყვდიადი, შხამიანი ატმოსფერო, უშველებელი ყინულის მთები... აი, ასეთ გარემოში იყვნენ ასტრონავტები და არაფრის არ ეშინოდათ, რადგან მარტონი არ იყვნენ. ერთმანეთს უმაგრებდნენ მხარს, დედამიწასთანაც განუწყვეტელი კავშირი ჰქონდათ. ო, როგორ მშურს მათი! არაფრის წინაშე, არავითარი საფრთხის წინაშე არ დავიხევდი უკან, ოღონდ მათთან ერთად ვყოფილიყავი. შესახედავადაც მეტად სანდომიანები არიან, სიმაღლით და ტანადობით თითქოს საგანგებოდ შერჩეულები და ელვარე სკაფანდრებში გამოწყობილები, ამ მარადიულ უკუნეთში ჩირაღდნებივით ანათებენ.
თითქმის ყოველდღე ვუყურებ ამ ფილმს. ბოლოს ის სამი ასტრონავტიც ვნახე ქალაქში. სამივენი ისევ ისე განუყრელად ერთად იყვნენ, მიდამოს ყურადღებით ათვალიერებდნენ და... ჩემი ყურით გავიგონე, ერთი მათგანი ლაპარაკობდა.
- რა მშვენიერი პლანეტაა, როგორ ჰგავს დედამიწას.
- მართლაც ტყუპისცალივით ჰგავს, - დაემოწმა დანარჩენი ორიც.
- ოღონდ ესაა, ადამიანი არ ჩანს არსად, - განაგრძო ისევ პირველმა ასტრონავტმა, - გრძნობა კი ისეთი მაქვს, თითქოს სადაცაა ადამიანი უნდა გამოჩნდეს. - და მან პირდაპირ ჩემკენ გამოიხედა. მე გაუნძრევლად, უხმოდ ვიდექი. საშინლად მეშინოდა, ვაითუ ესენიც ლანდები აღმოჩნდნენ-მეთქი.
- სად არ ვყოფილვარ, მარადიულ წყვდიადში ჩაძირული ყინულოვანი პლანეტებიც მინახავს, ცეცხლოვან ჯოჯოხეთში მოვხვედრილვარ ვარსკვლავთან მიახლოებისას და ჩემზე ასეთი საზარელი შთაბეჭდილება არაფერს მოუხდენია, როგორც ამ მშვენიერ პლანეტას თავისი სიცარიელით. ასე ჰგავს დედამიწას და ადამიანი კი არსად ჩანს. ღმერთმა ნუ ქნას, ჩვენი დედამიწაც ასე დაცარიელდეს, - მომესმა ისევ მცირე პაუზის შემდეგ, მაგრამ კარგად ვერ გავარჩიე, რომელმა თქვა ეს სიტყვები. უფრო ისეთი შთაბეჭდილება დამრჩა, თითქოს სამივე ერთად ლაპარაკობდა ქოროსავით. ახლა კი ვეღარ გავძელი. დედამიწაზე ვართ, შემომხედეთ-მეთქი, ვიყვირე და მივვარდი, მინდოდა მათთვის ხელი შემევლო და გაქრნენ კიდეც.
ამის შემდეგ რამდენჯერმე ვნახე ისინი და მუდამ ერთი და იგივე სიტყვები მესმოდა მათგან. სულ იმეორებდნენ, რომ არაფერი უნახავთ უფრო საშინელი, ვიდრე ეს უადამიანო პლანეტა, ასე რომ ჰგავს დედამიწას.
ამ ბოლო დროს სულ ხშიროდ მიპყრობს ეჭვი. იქნებ მართლა სხვა პლანეტაზე ვარ? თუ არა და, რატომ არ შემხვდა ერთი ადამიანი მაინც. ვის გაუგია დედამიწა უადამიანოდ. ერთი ადამიანი ვერსად აღმოვაჩინე. ირგვლივ მხოლოდ ლანდები დადიან, უგულო, უსულო, უსხეულო ლანდები. იქნებ ეკრანის მიღმა არიან ნამდვილი ადამიანები? ეკრანის მიღმა...
* * *
სულ მთლად დაჭმუჭნული, ნახევრად დაფლეთილი ხელნაწერი ფურცლები ძლივს ამოკრიფეს ტელევიზორის ეკრანის ნამსხვრევებიდან. ამ ხელნაწერმა ნათელი მოჰფინა ერთ უცნაურ შემთხვევას, რაც დიდ მიწისქვეშა თავშესაფარში მოხდა.
ეს თავშესაფარი ნამდვილი მიწისქვეშა ქალაქი იყო. მშვენიერ სწორ ქუჩებს და საცხოვრებელ სახლებს ეკრანული ლურჯი ცა დაჰნათოდა. ცაზე რიგრიგობით მონაცვლეობდნენ მზე და მთვარე, მართლა რომ ძალიან ჰგავდნენ ბუნებრივ მნათობებს, მოჩანდა ფართო მიწიერი ჰორიზონტი შორეული მთების რეალური გამოსახულებებით, შრიალებდნენ მშვენიერი ბაღები. ერთი სიტყვით, ყველაფერი გაითვალისწინეს, რათა ადამიანებს აქ კარგად ეგრძნოთ თავი, თუ დიდხანს მოუხდებოდათ ყოფნა ატომური ომის პირობებში. ხელნაწერის ავტორის ვინაობაც დაადგინეს. ის აღმოჩნდა ვინმე ჟურნალისტი, მოუსვენარი და ცნობისმოყვარე, როგორც ამ პროფესიის წარმომადგენელთა უმრავლესობა. მან როგორღაც მოახერხა ამ ობიექტში შეღწევა. რომანტიკული თავგადასავლების წყურვილით შეპყრობილი დახეტიალობდა აქ და ყველას ფეხებში ედებოდა. მერე, ეტყობა, მწვავე განცდების სიყვარულმა მიიყვანა მიწისქვეშა ქალაქის უშორეს წერტილში და დარჩა იქ ჩაკეტილი. როცა ქალაქში ყველა სახის სამუშაოები დაამთავრეს, ადამიანებმა იგი საიმედოდ ჩაკეტეს. იქ არავინ ეგულებოდათ, ამიტომ არც კავშირი ჰქონდათ. საბრალო ჟურნალისტი, სრულიად მარტო დარჩენილი ამ უაღრესად კეთილმოწყობილ ქალაქში, რეალური და წარმოსახვითი სამყაროს ზღვარზე ცხოვრობდა. მარტოობისაგან ნახევრად ჭკუაზე შეშლილი, ადამიანების ძებნაში ტელევიზორის ეკრანზე ხელებს აფათურებდა და ერთ მშვენიერ დღეს ჩაამსხვრია კიდეც. ამის შედეგად მიწისქვეშა ქალაქიდან ავარიის მაუწყებელი სიგნალები მიიღეს. ჩავიდნენ და ნახეს ნამსხვრევების გროვასთან ვიღაც უცნობი კაცი ეგდო, გასისხლიანებული და გონწასული.
იგი მაშინვე მოათავსეს საავადმყოფოში. კარგა ხანს მოუწია ლოგინში წოლამ. როცა ფეხზე წამოდგა, ვერც მაშინ გრძნობდა თავს მაინცდამაინც კარგად. ერთი უცნაურობა სჭირდა: ხანდახან დაჟინებით ჩააშტერდებოდა ხოლმე ვინმე შემხვედრს და ხმამაღლა უყვიროდა: ადამიანო, ერთი წამით შეჩერდი, ხმა გამეციო. თან ხელებს უხილავ ეკრანზე აფათურებდა. ყველამ იცოდა მისი ამბავი, ასეთ წუთებში არ გაურბოდნენ, ხელსაც გაუწვდიდნენ ხოლმე. ისიც ბატკანივით მშვიდი ხდებოდა, როცა მის წინაშე ხორცშესხმულ ადამიანს აღმოაჩენდა და არა ლანდს. მერე ნელ-ნელა გაუარა ამ უცნაურმა გამოხტომებმა, მიწისქვეშა ქალაქში გატარებული კოშმარული დღეები სულმთლად გადაავიწყდა. სრულიად ჩვეულებრივ, ნორმალურ ადამიანად იქცა. ახლა ქუჩაში რომ შემოგხვდეთ, ვერაფრით ვერ გამოარჩევთ სხვებში.
:
უცხო ხილი
ძმის ნაჩუქარი ხამლები ხურჯინში ჩავაწყვე, არ მინდა გამიცვდეს ამხელა გზაზე. შენსკენ ფეხშიშველა მოვეშურები და ამისთვის ნუ დამძრახავ, დედოფალო. როცა მოვატან შენს კარიბჭეს, მაშინ კი ჩავიცმევ ფეხზე. მანდ ხომ უამრავი ხალხი იქნება, დიდებულებიც იქნებიან ბევრნი, ოქროქსოვილით და დიბა-ატლასით შემოსილები. შემრცხვება მათი, უფრო მეტად კი შენი. აკი ამბობს ჩემი რძალი, ფეხშიშველა სიარული სირცხვილიაო, ამიტომაც ხალხში არ მაძლევს უხამლებოდ სიარულის უფლებას. ხალხისა რცხვენია, არა სთქვან, მული ფეხშიშველა დაუდისო, თორემ ჩემი რა დარდი აქვს. ერთი პირობა ვცადე, ყოველდღე მევლო ხამლებით. შავი დღე დამაყარა მე უბედურსა. რაღა არ მაკადრა: ჰაი, შე ჭკუათხელო, ქათმებთან და ინდაურებთან მოლაპარაკევ (ეს იმაზე გადმომკრა, ფრინველებს და ცხოველებს ხანდახან ადამიანებივით ველაპარაკები. მცენარეებსაც, მათაც ხომ სული უდგათ.) ისღა გაკლია, ტყეში ხამლებით იარო. რაო, მეხი კი დაგაყარე, არ გეკადრება? განა რამდენი უნდა იშოვნოს შენმა ძმამ, რომ კიდეც გასვას, გაჭამოს და თან მუდამდღე ხამლებით გატაროსო. ამით კი მეტისმეტი მოსდის. განა მე არ ვშველი მუშაობაში ჩემს ძმას, მაგ პირშავის ქმარსა. კარგი ვაჟკაცივით ვუდგევარ მხარში. ჩემი შრომით, საცა სამართალია, კი უნდა ვჭამდე დაუყვედრებელ ლუკმას. მაგრამ უენო კაცია ჩემი ძმა, ცოლმა დაჯაბნა. თაAნ არც აბადიათ რაიმე. დიდი სარჩო - საბადებელი არ გაიმეტა მაგათთვის ღმერთმა. ოთხნი ძმანი იყვნენ, რომ გაიყარნენ, არც-რა დარჩა მამისეული ქონებიდან თითოეულს. მე უმცროს ძმასთან დავრჩი, მამიჩემის კერიასთან. არც მინდა სადმე სხვაგან წასვლა, აქ უნდა ამომხდეს სული. მეშინიან მეტად, არ გამაგდოს ჩემმა რძალმა. მანაც იცის ეს და არ მზოგავს, რა ვქნა, რა ჭირს შევეყარე...
ყველა ჩემს ძმას წვრილშვილი ახვევია, თავისი თავისთვისაც ვერ მოუვლიათ, ჩემთვის ვიღა მოიცლის. თანაც, რაღა დაგიმალო და ცოტათი ერცხვინებათ კიდეც ჩემს გამო, ბავშვობიდანვე მეტად ჩუმი და მფრთხალი ვიყავი, თან შეუხედავი და უმარჯვო. მერე ყვავილი შემეყარა და სულ დამიკენკა სახე. მე თვითონაც არ მსიამოვნებს ჩემი პირისახის დანახვა, ხანდახან დამდგარ წყალში ჩამიხედია და თვალი ამირიდებია. გარეშეთ რაღა მოუვათ ჩემი ნახვისას. ეს კია, მეტად მახარებს სხვათა სილამაზის ხილვა. გული სიხარულით მინათდება მაშინ. ასე მგონია, წყალობის თვალით გადმომხედა ღმერთმა-თქო, როცა ვინმეს დავინახავ პირლამაზსა და მოხდენილს. ბალღობისას ჩუმად უკან დავდევდი ლამაზ ქალებს, მათი ჭვრეტით ვეღარ ვძღებოდი. მღვდლის ქალი ცხოვრობდა ერთხანს ჩვენს მეზობლად, მეტად ლამაზი. კოკით წყალი რამდენჯერ ამიტანია მისთვის, რომ ახლოდან მეჭვრიტა მისი მწყაზარი სახისთვის.
ღვთისმშობელიც ხომ ლამაზია, დედოფალო. ხშირხშირად დავყურებ ღვთისმშობლის ხატს, მიხარია მისი სათნო იერის ხილვა. ალბათ, შენც ასეთი ლამაზი იქნები. აკი გამიგია, თამარ მეფე ღვთისმშობელივით ლამაზიაო. ამ ხატის მეტი არაფერი მაბადია ამ ცის ქვეშ. ბებიაჩემის ნაქონი ხატია. ვუყვარდი ბებიაჩემს, ვებრალებოდი. ისღა იყო ჩემი ერთადერთი ქომაგი და გულშემატკივარი, რაც დედ-მამა გარდამეცვალა. ბატკანივით სულ უკან დავდევდი, ნაბიჯზეც არ ვშორდებოდი. ბევრი საინტერესო ამბები იცოდა, ღმერთი სწამდა მეტად. ზღაპრებს მიყვებოდა, ლექსებსაც. ჰოი, რა ნათელი დაადგებოდა მაშინ სახეზე, ისეთივე ნათელი, ღვთისმშობელს რომ ავლია სახის ირგვლივ ხატზე. ერთხელ ვუთხარი კიდეც ეს. გაიცინა და თან დამტუქსა: ღვთისმშობელზე ეს როგორა თქვიო, მაგის თქმა ცოდვააო. მე კი მივხვდი, გულში იამა მეტად ჩემი სიტყვები.
სიკვდილის წინ მე მაჩუქა ეს ხატი, თან ასე მითხრა, ჩემს შვილებსა და შვილიშვილებში ყველაზე მეტად შენ მგავხარო. გამიკვირდა მეტად, ეს რომ თქვა. ბებიაჩემი კარგა ლამაზი, თან მეტად ყოჩაღი ქალი იყო. ჩემისთანა საწყალსა და გონჯ არსებას როგორ შეიძლებოდა ჰგვანებოდა. ალბათ, მომეფერა ბებიაჩემი. ყურადღებას არ ვაკლებდი, ყოველთვის მოვიცლიდი მისთვის, რაც არ უნდა ბევრი საქმე მქონოდა. მის შვილიშვილებში ყველაზე ხშირად მე ვიყავი მის სასთუმალთან.
დიდი სიობლე ვიგრძენი, როცა ბებიაჩემი გარდაიცვალა. ეს იმიტომ, რომ ოჯახი არა მაქვს ჩემი, შვილები არა მყავს. მარტო ვარ, სულ მარტო, ჩემთან სალაპარაკოდაც კი არავინ იცლის. აბა, ვის შეუჩერდებოდა ჩემზე გული ან თვალი. მე ხომ არც შეხედულება მაქვს, არც ქონება, არც მოხერხება. ეს მეც კარგად ვიცი და არც ვყვედრი ღმერთს. რა ვქნა, ასეთი ბედი მქონია...
განა ერთხელ და ორჯერ მინახავს, როცა მახინჯი, ავადმყოფი წიწილა გამოჩეკილა. მე ყოველთვის განსაკუთრებით მებრალებოდა ასეთი წიწილა, ცალკე ვუყრიდი საკენკს, ვცდილობდი ისიც გაზრდილიყო და ვერასოდეს ვერ ვახერხებდი ამას. ან ქორი წამართმევდა, ან კატა, ან თავისი და-ძმები მოჰკლავდნენ ცემით. ასე ყოფილა ეს ქვეყანა მოწყობილი.
მეც ასეთი წიწილა ვარ, მაგრამ მე ვახერხებ თავის შეფარებას ტყეში. იქ არავინ არ მიგდებს აბუჩად, არც მიყვირის. როცა მწვანე ხეების შრიალს ვუსმენ, ასე მეჩვენება, მათი ლაპარაკი მესმის თითქოს. სისხლით და ხორცით ჩემი ახლობლები მგონია ისინი ხანდახან, როცა წვენით სავსე ნედლი ტოტების ქნევით თავისკენ მიმიხმობენ. გასუსული ვუგდებ ყურს და ამ ყურის გდებაში რაიმე სიტყვებიც წამომედება ხოლმე. ასე მივეჩვიე ხეებთან და ტყის ბინადრებთან ლაპარაკს, ჩემი რძალი რომ ასე მაყვედრის.
მერე რა ლამაზები არიან ისინიც... განა ადამიანზე ნაკლები სილამაზე აქვთ ხეებს და ტყის ცხოველებს, ან ფრინველებს. მეტად მადლიერი ვარ უფლისა, რომ თვალისჩინი არ წამართვა ავადმყოფობისას, შემიძლია თვალი გავახილო და დავინახო მისი გაჩენილი ქვეყანა. მეზობელ სოფელში ერთი საწყალი ქალი დააბრმავა ყვავილმა, მე კი სახე დამიკენკა მხოლოდ. ყოველდღე ვუყურებ ამ ნათლით სავსე ქვეყანას. დიდი მადლია ჩემთვის...
მზის ამოსვლისას, სანამ ცვარი შეაშრებოდა ტანზე, ხის ფოთლები ზურმუხტებივით ბრწყინავენ. ახლა ყვავილებს არ იკითხავ, როგორ იფერებენ ამ ცის ნაჩუქარ სამკაულს, ნამდვილი კეკლუცი ქალებივით იღერებენ კისერს. ფრინველნი რომ მათ შორის დაგოგმანობენ, მათ ნახვას ხომ არაფერი სჯობს. ისინიც ხარობენ ყვავილთა სილამაზით, თან თავის უცხოდ მოხატულ ბუმბულსაც ამაყად უჩვენებენ სამზეოს, აჰა, ნახეთ, ჩვენც რა ლამაზები ვართო. რამდენჯერაც არ უნდა ვნახო ისინი, მაინც ასე მგონია პირველად ვხედავ-მეთქი, ისე მაოცებს მათი მოყვანილი თავ-კისერი და ჭრელი ფრთა-ბუმბული. მიკვირს, ასე ლამაზად რომელმა ხელმა დახატა-მეთქი ისინი. რა ენა აღწერს, რასაც თვალი ნახავს ტყეში, დედოფალო. რა ჩამოთვლის იმ უცხო სილამაზის ნიშნებს, ღმერთი რომ უხვად მოფანტავს ამ დალოცვილ მიწაზე, რათა გაგვაოცოს და გაგვახაროს თავისი ჯადოთი. შენთვისაც მომაქვს ერთი რამ უცხო ნიშანი ამ ზღვა სილამაზისა, ამიტომაც დავადექი ამხელა გზას...
თიკანი დაგვეკარგა ერთხელ ტყეში. ბევრი ვეძებე. ჩემი ძმაც წამომყვა მერე მის საძებრად. მე მარტო ღრმად ვერ შევიდოდი ტყეში. მაისი იყო, ყვაოდა ყველაფერი. ხეები და ყვავილები ზეიმობდნენ, სიცოცხლის წვენით პირთამდე ავსებულნი. ჰაერში თაფლივით ტკბილი სურნელი ტრიალებდა. ფრინველები ისეთი გაცხარებით გალობდნენ, თითქოს ქეიფი აქვთო და ამ ტკბილი ჰაერით დამთვრალანო. ერთ ახოს მივაგენით იმ თიკნის ძებნაში. ისეთი არაფერი მენახა. ბუჩქებით ისე იყო შემოღობილი, თითქოს საგანგებოდ დაურგავს ვინმესო. პატარა იყო, სიფართით სამი ნაბდის გაშლა თუ იქნებოდა, მეტი არა. უცნაურად წითელი მარწყვი ამოსულიყო იმ ახოში. ჰოი, რას ღაჟღაჟებდნენ, სიზმარში მეგონა თავი მათ შემყურეს. მარწყვის მეტი რა მინახავს ტყეში, მაგრამ ის არ ჰგავდა მათ, რაღაც უცხო ფერი გადასდიოდა. ბევრი თვალი და მარგალიტი გექნება ვიცი, დედოფალო, მაგრამ მათ შორის ასეთი ლამაზი თუ იქნება ნეტავი რომელიმე პატიოსანი თვალი, როგორც ის მარწყვი იყო, მზის სხივებით გაბრწყინებული. წითლად ღუოდა იქაურობა. ახლა სურნელს არ იკითხავ? რა საუცხოო სუნი იდგა მარწყვისა. ლამის ღვინოსავით დამათრო და გამაბრუა მისმა სურნელმა. ჩემმა ძმამ თქვა, ეს გველების მარწყვიაო. მე არაფერი გამეგონა მაგის მსგავსი. წავწვდი იმ უცნაურად ლამაზ მარწყვს საჭმელად. ძმამ დამიშალა, უწმინდური ხილია და ღმერთი გაგირისხდებაო, მხოლოდ გველები სჭამენ მაგასო. არ დამანება მისი ჭამა. მართლაც შეიძლებოდა კაცს რაიმე უცნაური ეფიქრა იმ მარწყვზე და შეშინებოდა მისი ჭამა, იმდენად უცხო სილამაზისა იყო.
მაგრამ მე არ შემშინებია, დედოფალო, იმ მარწყვის ჭამისა. პირი მოვარიდე ჩემს ძმას და ჩუმად გავუსინჯე გემო. გემოც ისეთივე ტკბილი და უცხო ჰქონია, როგორც იერი. გულმა მითხრა, რომ იმ მარწყვის ჭამა არ იყო ცოდვა, ღმერთი არ გამირისხდებოდა მაგისთვის. როცა გული ასე მითქვამს რაიმეს, ის უტყუარია ჩემთვის. გულის ხმას ავყევი მაშინაც, დიდ ყორესთან რომ ჩავიარეთ და არ დავუჯერე ნათლიაჩემს, მთელს სოფელში ცოდნით განთქმულ ქალს. მან მიამბო: იქ თურმე ერთი ცოდვილი ქალი ჩაუქოლავთ. გაუთხოვრად დაფეხმძიმებულა და სახლიდან გაუშვიათ შინაურებს, როგორც შემარცხვენელი. მერე მთელ სოფელს ქვებით ჩაუქოლავს. ახლა, ვინც კი გაივლის იმ ყორესთან, ყველამ თითო ქვა მაინც უნდა მიაგდოს, თორემ ცოდვად ჩაეთვლებათ. ნათლიაჩემმაც მიაგდო ერთი ქვა იმ ყორეს, მე კი არ მივაგდე.
განა არ ვიცი, დიდი ცოდვა ჩაუდენია იმ ქალს, მაინც შემებრალა ის საცოდავი. მისი ჯავრი გამყვა, ვეღარ მოვისვენე. მერე ერთხელ ახალშეღამებულზე მივიპარე იმ ყორესთან და ორი დიდი ქვა, რასაც მოვერიე, ჩუმად გადავაგორე გვერდზე: ერთი ქვა დედისა და მეორე მისი დაუბადებელი შვილისა. ჩემი წილი სიმძიმე, რაც კი შევძელი, გულიდან ავაცალე დედა-შვილს. თუ ცოდვა იყო, ღმერთი დამსჯიდა. არა, არ დავუსჯივარ. პირიქით: ის ორი ქვა თითქოს მე მომცილდა გულიდან, ისეთი სიმსუბუქე ვიგრძენი. გულმა მითხრა მაშინ, გულმა, რაც გავაკეთე. ისიც გულმა მითხრა, არააო ცოდვა ამ ლამაზი მარწყვის ჭამა, არც მოგწამლავსო და სწორი აღმოჩნდა ჩემი გულის ხმა. არც მოვწამლულვარ, არც ღმერთი გამრისხებია.
მერე და მერე ხშირად ვაკითხავდი იმ ახოს, ვჭამდი იმ უცნაურად ლამაზსა და ტკბილ მარწყვს. მართლაც, თურმე გველებს ჰყვარებიათ იგი. ვნახე ერთხელ, როგორ შეექცეოდნენ გემრიელად. თვითონაც ლამაზები იყვნენ გველები, ჭრელად მოხატულები, ტანი მზის სხივებზე უპრიალებდათ. მათაც დამინახეს, არ შეშინებიათ ჩემი. არც მე ვერჩოდი იმათ რაიმეს, რას მიშავებდნენ. თან თამაშობდნენ გველები, ერთმანეთს ესიყვარულებოდნენ. არც ვიცოდი, თუ გველებსაც შეეძლოთ სიყვარული. რა გასაკვირია, ისინიც ხომ ღმერთმა გააჩინა. კარგად ვარჩევდი იმათ ნაჭამ მარწყვს, არ ვეკარებოდი. ჩემთვის სხვაც ბევრი იყო იმ ახოში. ჩემს გარდა კი არავის არ სჭირდებოდა ის მარწყვი. მთელ სოფელში არავის არ უნდოდა მისი ჭამა, თუმცა ყველამ კი იცოდა თურმე, გველების მარწყვი რომ ხარობს ტყეში. მეც ვმალავდი ამ ამბავს, არავის არ ვეუბნებოდი, მეშინოდა სოფლისა.
ერთხელ კინაღამ გაიგო ყველამ ჩემი საიდუმლო: იმ ახოში ყოფნის შემდეგ საუცხოო სუნი მომყვებოდა თან მარწყვისა. მე თვითონ კი ვგრძნობდი მის სუნს მთელ ტანზე, ხელებზე, ტუჩებზე. თურმე სხვებსაც უგრძვნიათ და ეჭვი შეპარვიათ. ერთხელ ძროხების მწყემსმა გოგომ პირდაპირ მკითხა, გველების მარწყვი ხომ არ გიჭამიაო. არა-მეთქი, ვიუარე. შემეშინდა, რძალთან არ დავებეზღებინე. მან მიყურა, მიყურა და მერე გვერდზე სამჯერ გადააფურთხა "ცოდვილი ხარ, ცოდვილის" ძახილით. მას შემდეგ ფრთხილად ვარ, მუდამ დიდი გულისყურით ვიბან ხელპირს იმ ახოში ყოფნის შემდეგ. იქიდან მომავალი ვცდილობ თავი მოვარიდო, თუ ვინმე შემხვდა.
და ერთხელაც, იმ ახოში ყოფნისას, შენზე ფიქრი მომეძალა, დედოფალო. მე ასეთი გონჯი, საბრალო არსება მივირთმევ ამ საუცხოო ხილს, თან შენი სახელის მოზიარეც რომ ვარ... მეც თამარი მქვია, დედოფალო, ოღონდ შენ ამ სახელთან ერთად "მეფესაც" გეძახიან, მე კი მხოლოდ თამარიას მეძახის ყველა. "გოგო, თამარია". - ამის მეტი არა გამიგონია რა ჩემს სიცოცხლეში, როცა მე მიხმობენ. გულმა რეჩხი მიყო, შენი გახსენებისას. შენ რად არ უნდა იგემო ეს უცნაურად ტკბილი მარწყვი. აქ უწმინდური არა არის რა. ეს არაა ცოდვა, ამაზე ღმერთი არ განრისხდება, იმაზე კი შეიძლება გაწყრეს, რომ მე, თამარიამ, ვჭამო ეს უცხო ხილი, შენ კი თვალითაც არ ნახო იგი. შენ ტაძრებს აშენებ, დედოფალო. მე საბრალოს ერთი ქოხიც ვერ ამიშენებია, რომ ჩემი კაპასი რძლის რისხვას თავი მოვარიდო და რითღა მეკუთვნის მეფის საკადრისი ნუგბარი მივირთვა? მაპატიე, თუ ისე ვერ გითხარი, როგორც გეკადრება. მე ხომ არ მისწავლია, წერა-კითხვაც არ ვიცი, მაგრამ გულით გელაპარაკები. ასე ვეუბნები მე ღვთისმშობელს, როცა შემწეობას ვთხოვ. მას ესმის ჩემი, შენც უნდა გაიგო ჩემი გულით ნათქვამი სიტყვების, და ნუ გამიწყრები, შენი ჭირიმე. მე საბრალომ შენთვის დავკრიფე ეს წითლად მოღაჟღაჟე მარწყვი, ცოდვის ხილს რომ უხმობენ. ჩემი ხელით მოწნულ კალათაში რბილი ფოთლები ჩავაფინე და მათზე ფრთხილად დავალაგე. ხურჯინში ჩემს ხამლებს ზემოდან ადევს ეს კალათა. შენთვის მომაქვს, უცილობლად უნდა გასინჯო ეს მეფეთა საკადრისი ხილი. ჯერ შენს ნაფეხურებს ვეამბორები, როცა სასახლეში მოვაღწევ. მერე დიდის მოკრძალებით მოგართმევ ამ უცნაურად ლამაზსა და ტკბილ მარწყვს. ვიცი, არ გამირისხდები ამისათვის, არც დამსჯი. პირიქით, მადლს მომაგებ და იგემებ კიდეც ჩემგან მოტანილ უცხო ხილს. ასე იქნება ნამდვილად. გული მითქვამს, გული.
საიტის "ექსკლიუზიური" მასალის გამოყენებისას აუცილებლად მიუთითეთ საიტის ლინკი!
სავტორო უფლებების დარღვევის შემჩნევის შემთხვევაში გთხოვთ დაუკავშირდით საიტის ადმინისტრაციას! litklubi@mail.ru