ცოცხალი ვარ. მძინავს კასტრირებულ მაქსთან ერთად და ვარ ასე.

ა. კ.ს. 

რამ გაგამწარა, ადამიანო? კასტრირებული მაქსი სადღა იშოვნე?

არასწორად გამიგო. მე მართლა მაქსთან ერთად მეძინა და მაქსი მართლა კასტრირებული იყო, ოღონდ კატა ბრძანდებოდა. 

მე მძულდა მაქსი. ის იყო უზომოდ დიდი, ღვთის ჩანაფიქრის თანახმად ალბათ ლამაზი ცხოველი - ზოლიანი, ვეფხვივით, მაგრამ უხასიათო. მუდო კი არ იყო, სხვა მის მსგავსად ოპერირებული მხეცებივით, არამედ სწორედ უხასიათო გახლდათ, ანჩხლი იყო და დეგენერატი. მაქსს მიაჩნდა, რომ იმ სახლში, რომელშიც ორიოდე კვირის განმავლობაში მეც ვცხოვრობდი, ის ყველაზე მნიშვნელოვანი სულიერი იყო და ამიტომ თავზე მაჯდა, ამ სიტყვის სრული მნიშვნელობით. ადრე მეც მყავდა ფისოები და იმათაც უყვარდათ ლოგინზე ამოძვრომა, მაგრამ დელიკატურად იქცეოდნენ, ფეხებთან მოკალათდებოდნენ ხოლმე. ისინი ფისოები იყვნენ, ან გოგოები, ან ბიჭები, და დატატანებაც ესმოდათ და ალერსიც.

მაქსს არაფერი ესმოდა. ის ლოგინზე მოურიდებლად ამოდიოდა და ძალიან მძიმე იყო. ჩავაგდებდი - ამოდიოდა. კიდევ ჩავაგდებდი - კიდევ ამოდიოდა. თუ გარეთ გავსვამდი და კარს მივხურავდი, ისეთ ხმაზე იწყებდა ღნავილს და ისეთი შემართებით ასკდებოდა კარს - ნეტა, ასეთ ხმას რა გამოსცემდა? ალბათ მაქსის გასიებული თავი. - რომ იძულებული ვხდებოდი, კვლავ შემომეშვა, და თავხედი პირუტყვი ჩემს ბალიშზე იშხლართებოდა. სულ მეშინოდა, ღამე არ შევაწუხო და თვალი არ გამომკაწროს-მეთქი. მაქსი, ჯოჯოხეთი.

სწორედ მაქსს ვუმადლი იმას, რომ ცეეს ნოოტებუმის “რიტუალები” წავიკითხე და ცხოვრება ამომიტრიალდა, უფრო სწორედ, მივხვდი, რომ ამოტრიალებული მაქვს. მაქსი რომ არა, მშვიდად დავიძინებდი და ჩემი გადაღლილი ნერვული სისტემისთვის მეტისმეტად სქელტანიან ტომს ნამდვილად არ გადავფურცლავდი. თავთით მასპინძლის უამრავი წიგნი მელაგა და მათგან ჩემი დონე მხოლოდ კარლ მაის “ნავთობის უფლისწული” იყო. მაგრამ იმ დალოცვილ ღამეს, როცა მაქსმა გაუზრდელობის ყოველგვარ ზღვარს გადააბიჯა და თავისი საზიზღარი კუდი ცხვირქვეშ ამომისვა, მივხვდი, რომ აღარც ინდიელების თავი მქონდა და აღარც მამაცი თავგადასავლების მაძიებლებისა. მაქსს ზურგი შევაქციე და “რიტუალების” კითხვა დავიწყე.

მე მთელი ღამე ვკითხულობდი და არც დილით ავმდგარვარ ყავის დასალევად. მე ჩემი წიგნი ვიპოვნე და დანამდვილებით ვიცი, რომ ცეეს ნოოტებუმის გაქანება რომ მქონოდა, მეც ზუსტად ასეთ, უფრო სწორად, ზუსტად ამ წიგნს დავწერდი.

მას მერე, რაც ღმერთმა და ნაძირალა მაქსმა ეს წიგნი გამომიგზავნეს, მრავალი წელი გავიდა. სამწუხაროდ, “რიტუალები” აღარსად შემხვედრია. ვიცი, რომ რუსულად უთარგმნიათ, მაგრამ მე ხელში არ ჩამვარდნია. წყეული მაქსის შორეულ სამშობლოში ცხოვრების ჟამს წიგნის ყიდვა აზრადაც არ მომსვლია, აღარ მახსოვს, დაუჯერებელი წუწურაქობა მეტაკა თუ ენით უთქმელი სიზარმაცე - ასე თუ ისე, წიგნი აღარ მაქვს, და ამიტომ ჩემი ნაამბობი სწორედ ნაამბობი იქნება: ცეეს ნოოტებუმის კი არა, ჩემი რიტუალები.

ამბავი იწყება იმ დღეს, როცა ინი ვინტროპმა თავი მოიკლა. მან გაზეთისთვის შედგენილ ჰოროსკოპში დაწერა, რომ ლომს ცოლი მიატოვებდა და ის თავს მოიკლავდა. თავად ინის ზოდიაქოს ნიშანი სწორედ ლომი გახლდათ. ის ცოლმა მიატოვა და მან თავი მოიკლა. 

მოქმედება1960-70-იან წლებში ვითარდება. მთავარი გმირია ინი - დიდი ქალაქის მკვიდრი, პრინციპში, არაფრის მაქნისი, ქალებისა და მშვენიერების მოყვარული კაცი. დანარჩენი გმირები არიან ერთი ექსცენტრული დეიდის ყოფილი საყვარელი, კაცთმოძულე ტაადსი, მისი ძენ-ბუდიზმის მიმდევარი ვაჟი, ინის ყოფილი მეუღლე ციტა - მართალია, მის შესახებ ცოტა რამაა ცნობილი, მაგრამ ჟღალი, პატარა, დარტყმული ციტა მე კარგად დამამახსოვრდა, კარგი გოგო იყო. გზადაგზა უცნაური არსებები ხტებიან, რომელთაც, კაცმა რომ თქვას, უცნაური არაფერი სჭირთ - ასეთ ქალებს ნებისმიერ დიდ ქალაქში უხვად გადაეყრებით, და მათთან ერთად ჩნდებიან, მაგალითად, ცოცხალი და მკვდარი მტრედები - ნიშნები, რომლებიც პირადად ჩემს ცხოვრებასაც უხვად სდევს თან (მაინცდამაინც მტრედები და გვრიტები! ძალიან მეჯავრებიან ხოლმე) და რომლების გაგებაც, ინისი არ იყოს, მე არ ან აღარ შემიძლია. რატომღაც მგონია, რომ ოდესღაც შემეძლო, ახლა კი - აღარა.

ინი ძალიან ცდილობდა, თავის ცხოვრებაში რამე შეეცვალა, თუნდაც რამე ნიშანი, თუნდაც რამე ცერემონია. ალბათ ყველა ცდილობს, მარტო ინი და მე ხომ არ ვართ ასეთები - ან როგორ ჟღერს: ინი და მე! 

ამ წიგნის წაკითხვის შემდეგ ყოველი ქმედება, ყოველი ნათქვამი სიტყვა გამოგონილი, ბრიყვული რიტუალის ნაწილად მესახება. ყველაფერი რიტუალია - დილით კბილების გახეხვაც და საწოლთან ერთი ბოთლი ნაბეღლავის ჩამოდგმაც - ჩემს დღეში არ დამილევია ის ნაბეღლავი, არც ასევე საგულდაგულოდ მომზადებული სანთელი ამინთია - თუ გამეღვიძა და სინათლე არაა, მაინც ხომ არასოდეს არაფერს წავიკითხავ. რიტუალის სიმაღლეზე მაქვს აყვანილი დაძინების წინ სამზარეულოს დალაგებაც - რაა, რო? დარჩეს საცოდავი ჩაის ჭიქები. მაგრამ არა! ეს სულ რიტუალებია, რომელთა წყალობითაც ყოველ ჯერზე ვცდილობ საკუთარი თავი დავარწმუნო, რომ სოციალური არსება ვარ, რომ ჩემი კბილების მდგომარეობა ვიღაცისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია და ვიღაცას ძალიან ააღელვებს ის ფაქტი, რომ დილით - ნეტა, ვინ ოხერი შევარდება დილით ჩემს სამზარეულოში? - მაგიდაზე ნასუფრალი დახვდება. კარგი, რა! მაგრამ თუ ყველა ამ სისულელეს არ გავაკეთებ, ზუსტად ვიცი, რომ მოვკვდები, და ამას კიდევ ბევრი ყეყეჩური რიტუალი მოჰყვება.

“რიტუალები” არანაირად არაა ტრაგიკული წიგნი. ჩვეულებრივი წიგნია, ისევე, როგორც ჩვენს გარშემო მყოფნი არიან ჩვეულებრივები. ამ წიგნის გმირებიც (და ყოველი ჩვენგანიც?) სწორედ იმიტომ ასრულებენ რიტუალებს, რომ თავი ტრაგიზმისგან დაიცვან. გაიხსენეთ, ავად როცა ყოფილხართ და ვერც წიგნი წაგიკითხავთ და ვერც ტელევიზორს ჩაშტერებიხართ, იმიტომ, რომ თვალები გეწვით, ძალიან ცუდი აზრები მოგდით თავში - მომავალს უფიქრდებით და იქ, სამწუხაროდ, კარგს ვერაფერს ხედავთ. მდორე კოშმარია: მუშაობა, ცოტა ხანს - ასგზის განცდილი და უკვე გაცრეცილი სიყვარული, ურთიერთობების რკვევა, ავადმყოფობა, დაბერება, სიკვდილი. მე ბოლოს 1995-ში გახლდით ავად და როცა ფიქრმა წამიღო, ცუდ ხმაზე დავიწყე ტირილი. მას მერე ძალიან ვცდილობ, ავად არასოდეს გავხდე, ძალიან ვცდილობ, სულ რამე საქმე გამოვნახო და არ დავფიქრდე იმაზე, თუ რა იქნება მერე, თუნდაც ხვალ. ამაში, ისევე, როგორც “რიტუალების” გმირებს, რიტუალები მეხმარება, სულ ნაირ-ნაირი, თავზე ცივი წყლის გადავლებით დაწყებული და ქაღალდზე ჩამოწერილი, საკუთარი თავისთვის მიცემული დავალებების გასწვრივ პლუსების დასმით დამთავრებული: “12.00 - კაქტუსი გადასარგავია; 12.30 - რედაქციაში; 14.00 - დაურეკე თამროს…”. მე თამამად შემიძლია, კაქტუსი სულ არ გადავრგა, კიდევ ასი წელი ბედნიერად იქნება თავის მუშტისხელა ქოთანში გახარებული, არც რედაქციაში დაგვიანების გამო დამაკლდება რამე, და თამროსთან დარეკვაც არაა აუცილებელი, ისედაც ვნახავ, - მაგრამ ამას მაინც გავაკეთებ და პლუსებსაც დავსვამ, თორემ ვაიდა, დავფიქრდე, და მერე კაქტუსიც უკან მომრჩება და თამროც.

ჩემი საყვარელი რიტუალები! მათი გადამკიდე საერთოდ ვეღარაფერს ვხედავ და მერე ძალიან მიკვირს, რომ დიდი სიხარული და დიდი განსაცდელი თანაბრად უფერული, არაფრისმომცემი ხდება….

კვლავ რიტუალი: შორეულ უცხო ქალაქში ჩასულს დიდი პატივი მხვდა წილად - ფილოსოფოსმა ვახშამზე მიმიწვია. ჩემს გამოწყობაზე სამი ქალი ზრუნავდა, იმის ასახსნელად, თუ როგორ უნდა მოვქცეულიყავი, ორმა მამაკაცმა მოიცალა. ერთი მათგანი საკიდად გამოვიყენე: ფაქტია, რომ პალტოს ჩასაცმელად მომაწვდიდნენ და კარგახანს ვივარჯიშე, რომ საქმე საქმეზე როცა მიდგებოდა, ზედმეტი მოძრაობები არ გამეკეთებინა და გახეულ სარჩულში არ გამეყარა ხელი. მე კარგად ვისწავლე ასი წყვილი დანა-ჩანგლის ხმარება და ჭიქიდან იმგვარად დალევა, რომ ზედ პომადის უსქელესი ფენის კვალი არ დამეტოვებინა. ასე, შეიარაღებული გავეშურე სტუმრად, ცხადია, მეტროთი, მაგრამ უკან დასაბრუნებლად ტაქსის ფულით ჯიბეში - მე, ანა, გოროზი და ამაყი ქართველი ინტელექტუალური ქალის ნათელი სახე.

წვეულებაზე ყველაფერი ისე იყო, როგორც წესი და რიგია: დამსწრე საზოგადოებას ჩემი თავი წარუდგინეს - იმ პატიოსანი ხალხის დიდი ნაწილი ჩემთვის ლეგენდა იყო, ისევე, როგორც მე ვიყავი მათთვის ეგზოტიკური ჩიტი; კერძები სათანადო თანმიმდევრობით მოჰქონდათ, მე მამაცურად ვხმარობდი დანა-ჩანგალს, ცოტას ვლაპარაკობდი და ბევრს ვიღიმებოდი. 

როგორც ზემოთ მოგახსენეთ, ყველაფერი ისე იყო, როგორც წესი და რიგია, მხოლოდ ერთი კაცი იქცეოდა ჩემთვის უცნაურად: გვერდით მეჯდა და ღვინოს განუწყვეტლივ მისხამდა, მითხრა, 1970 წლისაა, ესპანური, დავლიოთ, გოგო, სხვა დროს ვერ ვეღირსებითო; მითხრა, რომ ნიდერლანდელების ენას იოლად ვისწავლი, კარგა გაციებული გერმანელის ნალაპარაკევი წარმოიდგინე - ეგააო. მისი კომენტარები ხშირად არაპოლიტკორექტული იყო, ქცევა - იმ წრის კვალობაზე - ფამილარული. კი არ ვერჩოდი, უბრალოდ, ავცდი, რადგან ჩვენს მასპინძელზე გახლდით შეყვარებულივით და ამ უცნაური, ხმამაღალი არსებისთვის დიდად არ მეცხელა.

მერე, როცა დამშვიდობების დრო დადგა, სტუმრებმა და მასპინძელმა საჩუქარი მომართვეს: წიგნები. ბევრი იყო, ძირითადად, მასპინძლისა, და მე ძალიან კმაყოფილი წამოვედი - დანაყრებული და დასაჩუქრებული.

სახლში, ნადავლის დათვალიერებისას, ერთი წიგნის გარეკანი უმალვე მომხვდა თვალში. გარეკანზე ეწერა - ციტატა: “სხვა არავინ მოისმენს ჩემს ამბავს, სხვა ვერავინ დაინახავს, რომ ქალს, რომელიც აქ ზის და მე მელის, გოგონას სახე აქვს, რომელიც ჩემი მოსწავლე იყო, ისეთი ნორჩი, რომ მასთან უკვდავებაზე ლაპარაკი შეიძლებოდა. და მე მას ვუამბე და მე შენ გიამბობ შემდეგ ამბავს”. და ქვეშ წარწერა: “ანას, გულითადად”. ცეეს ნოოტებუმი. და წიგნის ბოლო გვერდზე - ფოტოსურათი. ის კაცი, რომელმაც ეს წიგნი მაჩუქა. ცეეს ნოოტებუმი, ანუ, როგორც მე მეგონა, თავად მე, ოღონდ კაცი და დიდი მწერალი. მე ის ვერ ვიცანი, იმიტომ, რომ რიტუალებს გადავყევი, იმიტომ, რომ ნიშნებს ვეღარ ვხვდები, იმიტომ, რომ მეც რაღაც უნიჭო რიტუალის ნაწილი ვარ.

გამომიარეთ ხოლმე

ძალიან კარგი დრო იყო. საუკეთესოდ ვცხოვრობდი: ვიყავი ფრიად ახალგაზრდა, ბედით კმაყოფილი, ტბაზე გარუჯული, მსუბუქად შეყვარებული, მქონდა კარგი სამსახური, შესანიშნავი ბათინკები, ლამაზი ბინა და ყოველ საღამოს სადმე დავდიოდი, ძირითადად, მარტოკა, რადგან ჩემი მეგობრები თავის აგდებას მხოლოდ შაბათ-კვირას ბედავდნენ, მე კი უფროსს პირველსავე დღეს განვუმარტე, შუადღემდე ადამიანად არ ვვარგივარ და ადრიანად ნუ მომიყვან, ნურც შენ მოიშლი ნერვებს და ნურც მე გამამწარებ-მეთქი. შესაბამისად, ყოფილ ქუდების ფაბრიკის შენობაში განლაგებულ სააგენტოში გვიანობამდე ვიჯექი ხოლმე, მერე კი ყვითელ ფურცლებში ვიქექებოდი და ჩემს გზაზე მივდიოდი, ძირითადად, კონცერტებზე _ უფასო სიხარული იყო, ან კინოში, მაგრამ იქ უფრო იშვიათად; მერე ერთ კარგ ძიასთან ვიჯექი ერთ კარგ ბარში, სურნელოვან და უგემურ ბალახების ჩაის ვსვამდი და ვლაპარაკობდი სიყვარულსა და ომზე, კაცებზე და ქალებზე, ლიტერატურასა და გლობალიზაციაზე _ რა მენაღვლებოდა. კარგად ვცხოვრობდი. საერთოდ, კარგი დრო იყო.

ერთხელაც კონცერტზე წავედი, არა მისტიკური ნაის ეშხით, არამედ იმის გამო, რომ კონცერტი დიდ ტაძარში იმართებოდა და მე ძალიან მიყვარს ტაძარში გამართული კონცერტები. ადრე მივედი და ქუჩის მოპირდაპირე მხარეს თურქთან დიდი ფალაფელი ვიყიდე _ დიდებული რამაა, ერთს შეჭამ და ორი დღე აღარაფერი გინდა, თან ყველა თურქს ნაზი სიყვარულით ვუყვარვარ, ეტყობა, მათ სამშობლოზე რომ ვგიჟდები, იმიტომ, ან კიდევ კვლავ დიდი იმპერიის დროებით დაკარგული შვილი ვგონივარ. რა მნიშვნელობა აქვს, მთავარია, რომ ფალაფელის გამყიდველები გურჯობის ამბავში პურში იმდენ რამეს მიტენიდნენ, ერთი საათი ვუნდებოდი იმის ათვისებას. ვიყიდე ეს ფალაფელი და ტაძრის კიბეზე ჩამოვჯექი. 

რა კარგი საღამო იყო! თბილი-თბილი. ამაყად დავცქეროდი ჩემს ბათინკებს, ფალაფელს ვღეჭავდი და ვფიქრობდი, რომ კბილებბრჭყვიალა ჯუზეპე უახლოეს მომავალში აუცილებლად დამპატიჟებდა სადმე და ძალიან გავიპრანჭებოდი. გარუჯული ვარ, ბათინკები მაქვს, მეტი რაღა. უნდა ითქვას, რომ იმ სორენტოელმა გოიმმა ჯუზეპემ მიღიმა, მიღიმა და საბოლოოდ მაინც არსად დამპატიჟა, მაგრამ დიდად არ მიდარდია. მაინც კარგი იყო.

ხალხი ნელ-ნელა მოგროვდა და აღმოვაჩინე, რომ ერთობ უჩვეულო საზოგადოებაში ამომიყვია თავი. ქალები სულ დაუდგენელი ასაკისა იყვნენ, სულ ვარდისფერი, ცისფერი და იისფერი ტანსაცმელი ეცვათ და რაღაც მკვდრებივით უღიმოდნენ ერთმანეთს, მამაკაცებიც არ მეამნენ დიდად, ისინიც კარგად მოვლილ მკვდრებს ჰგავდნენ. მისტიკური ნაის მსმენელები. ასეთებზე ითქმის, ტრანსებში გადი-გამოდიანო. კოშმარია. მაგრამ მე რა, მოვრჩი ჭამას და ხელსახოცისა და ჭიქის ჩასაგდებად ნაგვის ყუთისკენ დავიძარი.

"ასეც ვიცოდი!" გამჭვირვალე ვარდისფერი კაბა, მხრებზე ჩამოშლილი ჭაღარა თმა, გულზე მიკრული ხელები, ანთებული მზერა _ ესღა მაკლდა. "ვიცოდი, რომ არ დააგდებდით. თქვენ გარემოს მოყვარული სახე გაქვთ".

სიტყვა-სიტყვით მოგახსენებთ. შეიძლება "ეკოლოგიურად სუფთაც" ითქვას.

მე მინდოდა მეთქვა, რომ ეკოლოგიური პრობლემები ამჯერად ყველაზე ნაკლებად მადარდებს და საერთოდ არაფერი მადარდებს, კარგად ვარ _ უფრო სწორად, ვიყავი, სანამ ასეთ სასწაულს არ მეტყოდა.

"საიდან ხართ?"

ვუთხარი.

"ო!" თქვა მან. "რა კარგია!"

ჰო, ალბათ, კარგია.

შევედით.

რიგის კიდეში დავჯექი, ვიფიქრე, თუ მუსიკაც ასეთი მკვდარი იქნა, როგორიც მსმენელი ჰყავს, ავდგები და გავალ-მეთქი. ვარდისფერი ფერია წინ დამიჯდა ყელმოღერებული, ყოველ წუთს ტრიალდებოდა და მიღიმოდა ხოლმე. მეც ვუღიმოდი, სულ ტყუილად. გვერდით კი კიდევ ერთმა გაღიმებულმა სავარძლით გოგონა მომიგორა, წელსქვემოთ მოწყვეტილი. ისეთი ლამაზი სახე და ხელები ჰქონდა, ვიფიქრე, ორმაგად დაუჩაგრავს-მეთქი ღმერთს ეს მოწყვეტილი მზეთუნახავი. ისიც მიღიმოდა, მაგრამ მე ვერ ვუღიმოდი, გაშტერებული ვუყურებდი _ რა ლამაზი ხარ, ადამიანო! ასეთი ქალი არასოდეს მენახა და აღარც მინახავს.

მუსიკოსები სამნი იყვნენ _ ხანში შესული ფლეიტისტი, ფრიად შთამბეჭდავი გარეგნობისა, სასწაულად უკრავდა და სასწაულსაც უკრავდა, არაბი ბრძანდებოდა; მეორე იყო ინდოელი, მსუქანი, პრიალა, დოლებს ალაპარაკებდა, მაგარი კაცი იყო; არფასთან მიმჯდარი არსებაც კაცი ყოფილა, გახუნებული ევროპელი, მისი და მისი ინსტრუმენტის როლი დიდად ვერ დავადგინე, ერთი-ორი ჩამოკრა და სხვა დროს სულ დაფიქრებული სახის მიღებას ცდილობდა. რამდენადაც მივხვდი, გარემოს მოყვარული საზოგადოების წევრი იყო, თორემ სხვა იქ არაფერი ესაქმებოდა.

აზიელები უკრავდნენ და იმასაც კი აღარ ვფიქრობდი, რომ ყველაფერი ძალიან კარგია, ბედნიერი ვიყავი. ვარდისფერი აღარ მოტრიალებულა, ჩემს გვერდით მჯდომისკენ კი ერთხელ გავაპარე თვალი. იღიმებოდა. მინდოდა გადავხრილიყავი და მეთქვა, მიყვარხარ-მეთქი, მაგრამ გადავიფიქრე.

ფლეიტისტმა თქვა, რომ დღეს ჩვენთვის ესა და ეს იმღერებდა. მან თქვა, რომ ის იმღერებდა მარტოდ დარჩენილი მუსლიმი ქალის ლოცვას, და გვთხოვა, როცა გაჩუმდება, ტაში არ დაუკრათო. აბა, გავჩუმდითო. გავჩუმდით. 

ჩემს გვერდით მჯდომი ქალი ამღერდა. თავი უკან გადააგდო და ჩემთვის გაუგებარ ენაზე, ძლიერი, სუფთა ხმით დაიწყო ლოცვა. ყოველი ფრაზის მერე ჩუმდებოდა, იმდენივე ხნით, რამდენიც ფრაზა გრძელდებოდა, და ეს დიდხანს არ დამთავრდა. ეს ლოცვა არ იყო სევდიანი, იმხელა ტკივილი იყო, რომ მის გადმოცემას ალბათ მხოლოდ ასეთი უსაშველოდ ლამაზი და უსაშველოდ უბედური ადამიანი შეძლებდა. მარტო დარჩენილი ქალი თავის ღმერთს არაფერს სთხოვდა, არც საყვედურობდა, რას ეუბნებოდა, არ ვიცი.

მორჩა. ჩუმად ვისხედით. ვარდისფერი ქალი თავჩაქინდრული იჯდა. გოგონამ ისევ გაიღიმა და თქვა, რომ ძალიან უყვარს არაბი ფლეიტისტი და ინდოელი მედოლე, რომ არფისტის გაცნობაც ძალიან ეამა და მსმენელისთვის მადლიერების გამოსახატად ისინი ერთად იმღერებენ ერთ კარგ სიმღერას და იმედი აქვთ, რომ ჩვენც ვიმღერებთ მათთან ერთად. მან თავისი სავარძელი მუსიკოსებთან მიაგორა, ფლეიტისტმა კი სიმღერის შინაარსი გვიამბო, სულ ერთი სტროფი: "გამომიარეთ ხოლმე, წელიწადში ერთხელ მაინც. ცუდი იქნება, თუ საბოლოოდ დამივიწყებთ".

დოლები აბურდღუნდნენ, ფლეიტისტმა რაღაცა დაიძახა და ნაის ჩაბერა, გოგონამ ხელები აწია და ტაში შემოკრა. ყველა მღეროდა, ალბათ, მეც, სკამზე კი ვირწეოდი და დიდი სიხარულით მიხაროდა, ოღონდ რა _ არ ვიცი.

ბევრი ვერაფერი ამბავია. უბრალოდ, დღეს, როცა სულ უფრო ბუნდოვნად მაგონდება გასული საუკუნის ამბები, როცა ჩემი ერთ დროს დიდი მეგობრების და საყვარელი ადამიანებისა მხოლოდ სახელები და მათ მიერ მოყოლილი ამბების მცირე ნაწილიღა მახსოვს და როცა წიგნში სანიშნედ ჩადებული ფოტოსურათი თუ ამომიტივტივებს რაღაცას, რაც მაშინ ძალიან მახარებდა, გადავწყვიტე, იმ გზების, იმ ამბების და იმ ადამიანების შესახებ სხვებსაც ვუამბო. მაგალითად, თქვენ. იქნებ გახალისდეთ, ან რამე გაგახსენდეთ, ან რამე მოგინდეთ _ ესეც ხომ კარგია.

ყველაზე კარგი კი ის იქნება, თუ გამომივლით ხოლმე. გული დამწყდება, თუ საბოლოოდ დაგავიწყდებით. 

სანამ მატარებელი ჩამოდგებოდა

მასპინძლის მამის მიერ დაბომბილი მუზეუმიდან გამოტანილ მაგიდას სამნი ვუსხედით: კაცი, ქალი და მე. სხვებიც იყვნენ, ქალებიც და კაცებიც, მაგრამ ისინი არ მაინტერესებდნენ, ჩემი გამჭირვებოდა.

ქალი იყო ყოფილი მოდელი, ამჟამად კი სოციოლოგი, კარგად ჩაცმული, ლამაზი და სათნო, თან ქერა, მე კი ქერა, თან კარგად ჩაცმული, თან ლამაზი და თან სათნო ქალები ძალიან მიშლიან ნერვებს. ალბათ ბავშვობის კომპლექსია, არ ვიცი. 

კაცის შესახებ ბევრს არაფერს ვიტყვი, იმის გარდა, რომ სანამ ის ლამაზი ქალი წამოტივტივდებოდა, მე ის ძალიან მომწონდა და ჩემთვის რომ გეკითხათ, იმასაც მოვწონდი, უბრალოდ, აღმოჩნდა, რომ სულ ის ქალი ჰყავდა და მე ეს არ ვიცოდი, და ვინაიდან არც ისე გახლავართ კლაუდია შიფერი და იმ საღამოს მთლად სისხლს მოწყურებულ კორსიკელ ქვრივს ვგავდი, გადავწყვიტე, რომ ცუდ-უბრალოდ არ ღირდა ნერვების მოშლა: რაღა ეს კაცი, ბოლოსდაბოლოს, კაცი დაილია? ვიჯექი ჩემთვის, იდაყვებამდე კლუბის შტამპებით აჭრელებული _ კარისკაცი, მგონი, მანიაკი იყო, ჩემს ძარღვებზე აშკარა გართულება ჰქონდა, რამდენი იქ მივედი, ერთის მაგივრად სულ ათ-ათ ბეჭედს მირტყამდა; რა ყველა გიჟმა მე უნდა ამომიჩემოს. ვიჯექი, მესამე ულუფა წვნიანს შევექცეოდი და სულ არ ვაპირებდი არც ჩემი საყვარელი გულის გახეთქვას და არც _ მით უმეტეს! ეჭვიანობას. შაბათი დადგა, მეტრო გვიანობამდე ივლის, დავნაყრდები, სახლში მივალ, გამოვიძინებ, სხვა რა ვქნა...

ქალი დამფრთხალი მიყურებდა. ვერ მივხვდი, ჩემმა ხელებმა დააფრთხო, ქრონიკული გამოუძინებლობისგან გაფართოებულმა გუგებმა თუ ველურმა მადამ. დამფრთხალი კი მიყურებდა, მაგრამ არც ამაზე მიდარდია. შეეძლო, თვალი აერიდებინა, რა მოხდა, მე ხომ ვარიდებდი?!

სად იყო და სად არა, კაცმა ჯიბიდან გასაღებების აცმა ამოიღო და მაგიდას დაახეთქა. ვაი? "ძვირფასო!" _ ეს მე ვიყავი ძვირფასი. "ეს ჩემი სახლის გასაღებია. ამიერიდან _ შენი სახლის გასაღებიც". 

ქალს გავხედე. ახლაღა მივხვდი, რატომ მიყურებდა შეშინებული. ხომ ვამბობ: კაცები ნაძირალები არიან, ქალები _ დეგენერატები. 

ჩემში მწევარზე გადაცვლილი ან ნარდში წაგებული მეგრელის მთელმა დიპლომატიამ წამოჰყო თავი. "ძვირფასო!" _ ვთქვი მე. "მე ამ სახლში უშენოდ არაფერი მესაქმება. თუ შენ არ იქნები, არ შემოვალ, თუ იქნები და ხომ ისედაც გამიღებ კარს". 

ჩემი ცხოვრება სულ სხვანაირად წარმომედგინა.

ლიფტთან რომ ვიდექი, ქალი წამომეწია და მითხრა, გმადლობო. თვალები საეჭვოდ უბრჭყვიალებდა. ეე. სარკეში ჩაიხედე-მეთქი, მერე კი მე გამიხსენე-მეთქი, შენ რაღა მოგივიდა-მეთქი, ამხელა ქალს. მე დღეს ვარ და ხვალ ჩემს გზაზე მივდივარ, შენს ქალაქზე ჯვარი კი არა მაქვს-მეთქი დაწერილი. ტირილი ამოუშვა. არ გაბრაზდე, გეხვეწები, იცი, როგორ მიყვარსო.

მეტროში ჩემს გარდა კაცი-დაბადებული არ ჭაჭანებდა, მხოლოდ დამლაგებელი აღმუვლებდა იატაკის საწმენდ დანადგარს. იმას რა ენაღვლებოდა, უზარმაზარი რაღაცა ჰქონდა ყურებზე ჩამოცმული. ცოტა ხნით გაჩუმდა და ვიფიქრე, იეზუს მარია, დროზე მოეთრას მატარებელი, თორემ ამ კოშმარს დიდხანს ვერ გავუძლებ-მეთქი. ნეტა ღამის ავტობუსს გავყოლოდი…

გვერდით ერთი რუხი, გაქუცული კაცუნა მომისკუპდა. უამრავი ცარიელი სკამი იდგა, ის კი მაინცდამაინც მე მომადგა. ხომ ვამბობ, ყველა გიჟი და უბედური მე უნდა გადამეყაროს. ხელში ბადე ეჭირა, ნამდვილი, კაპრონის ბადე, აი, ისეთი, ჩემს ბავშვობაში რომ დაატარებდნენ ხოლმე ინტელიგენტი ბაბუკები, მაწვნის ცარიელი ბოთლითა და შვრიის ნამცხვრით. საცოდაობა. წვრილ ღვედზე გამობმული წითელი ძაღლი ჰყავდა თან. კაცი სკამის კიდეზე დაჯდა, ძაღლიც იქვე დელიკატურად ჩამოყუნცდა.

დამლაგებელმა თავისი ეშმაკის მანქანა ისევ ააღრიალა და ძაღლმა ღელვა დაიწყო. კაცი თავზე ეფერებოდა და რაღაცას ელაპარაკებოდა. როცა ღმუილი შეწყდა, გავიგონე _ ნეტა არ გამეგონა! "დამშვიდდი," ეუბნებოდა კაცი. "ეგ არაა შენი ყურადღების ღირსი".

"ლამაზი ძაღლია," ვუთხარი მე.

"ჰო. თან შენ ნუ უყურებ, რომ ასეთი პატარაა. იცი, როგორი მამაცია!"

დამლაგებლის საზიზღარი მანქანა ისევ ჩაირთო და მატარებელიც ჩამოდგა. ცარიელი ვაგონი. ბევრი ვერაფერი სიხარულია, მაგრამ არა უშავს, სულ სამი გაჩერება მაქვს გასავლელი და თუ მაინცდამაინც ვინმე ფაშისტი ამომივარდა, სტოპ-კრანი და მისი ჯანი. თან ძაღლიც მამაცი ყოფილა. 

მაგრამ არ ამოვიდნენ. როცა მატარებელი დაიძრა, ისევ იქ ისხდნენ ის ბადიანი კაცი და მელაკუდასავით ძაღლი. რაღას ელოდნენ, ვერ გავიგე. ზუსტად ვიცი, ბოლო მატარებელი იყო.