ზღვის ნაპირას, თავთხელ წყალში...
შორს საცურაო ადგილის განმსაზღვრელი წითელი დროშები ტივტივებდნენ ტალღებზე. დროშასთან შუა ხანს გადაცილებული მოხუცი ზურგზე დაწოლილიყო, ხელში ქოლგა ეჭირა და მთვლემარე მზერით ჭვრეტდა გზის მოპირდაპირე მხარეს ღრუბლების დინჯ მოძრაობას. ნაპირიდან წამოსულმა ნავმა ახლო ჩაუარა მოტივტივე დროშას. ნავის წვერზე ლამაზი სახის სარაფნიანი გოგონა წამოსკუპულიყო, რომელიც მზის სხივებს გაზეთის ქაღალდით იჩრდილავდა. ნავის ბოლოში ორი ვაჟი იჯდა. ისინი შურით უყურებდნენ თავიანთ ამხანაგს, ის კი ძალას არა ზოგავდა ნიჩბის ძლიერად მოსმისათვის და ზურგზე დაბერილ ლივლივა კუნთებზე კარგადა გრძნობდა ნავის ცხვირზე მჯდარი გოგონას მალულ მზერას, რაც შეუჩვეველ ხელებზე ნიჩბის მოსმისგან გადაქლეთილი წყლულებისგან გამოწვეულ წვას ავიწყებდა.
იქვე, ახლოს, მანქანის გაბერილი კამერა ცხვირზე ტყავგადამძვრალ რუსის გოგონას წელზე მოერგო და ცუდად მოცურავე შავტუხა სომხის ბიჭს ეკრიჭებოდა. ამ უკანასკნელმა კამერას ხელი ჩაავლო, ცოტა შეისვენა, მერე შაბლონური კომპლიმენტი უთხრა კამერის მფლობელს:
- რა კარგადა ხართ დამწვარი, ბრინჯაოსფრად, ძალიან მიყვარს ასეთი ფერი.
- მართლა? ეს აქ დავიწვი ასე, თუმცა ცხვირმა კი ძალიან გამაწამა, არა შავდება და სულ ტყავი მძვრება. რა არ დავიფარე, ვერაფერი უშველა.
- რასა ბრძანებთ, ცხვირიც მშვენივრად, ყავისფრადა გაქვთ მზემოკიდებული. - მლიქვნელური ღიმილით უთხრა სომხის ბიჭმა, ზღვაში ჩაყვინთა, მერე კამერის შიგნით ამოყო თავი, გოგონას მიეკრა და ლაპარაკი განაგრძო:
- თქვენი ნებართვით, რა თქმა უნდა, მე, როგორც ხედავთ, ცუდად ვცურავ და ძალიან დავიღალე.
- კარგი, იყავით. - ცივად მიუგო რუსმა გოგონამ, პირი იბრუნა ნაპირისაკენ და ხელები მოუსვა ტალღას. - თქვენც მომეხმარეთ, ჩქარა გაგიყვანთ და იქ დაისვენეთ, მე კი ისევ შემოვალ ზღვაში. დღე მე მხოლოდ ცურაობისთვის მაქვს დათმობილი.
ზღვა კი დაუსრულებლივ აგზავნიდა თავის ტალღებს ნაპირისაკენ.
- მარინე, მარინე! - მოისმა ნაპირიდან ყვირილი და წყალში გულადად, ტყაპატყუპით შემოტივტივდა ირაკლის უმცროსი, ოთხი წლის ძმა გიგული. ზღვის პატარა ტალღამ გულამდე უწია მას და რბილ ქვიშაზე წამოაქცია. გიგული იწვა ქვიშაზე და გულიანად ხითხითებდა.
- მოდი აქ, ბიჭო, ხელი მომკიდე, თორემ წყალი წაგიღებს. - დაუძახა მარინემ და მისაშველებლად გაემართა. გიგულიმ მარინეს გაწვდილ საჩვენებელ თითს ხელი მაგრად ჩასჭიდა, მერე თავის ძმას შეხედა, გაუღიმა, გაეღრიჭა, დაეღმანჭა და გაბრაზება დაუწყო:
- ილაკლი მშიშარა, ილაკლი მშიშარა.
ირაკლიმ უცებ მიიღო შეურაცხყოფილი სახე, მაგრამ არ გატყდა, გაიღიმა, მარინეს შეხედა მგრძნობიარე თვალებით.
მარინე მიუხვდა ირაკლის და უმცროს ძმასთან არ შეარცხვინა.
- არაფერიც, გიგული, ირაკლი მშიშარა არ არის, ყელამდე შედის წყალში, მალე ცურვასაც ისწავლის, მერე შენც გასწავლის, თუ ჭკვიანად იქნები.
ახლა გიგული გაიბუტა, ლოყები გამობერა, ფეხები განზე გადგა და გაინაბა. მარინემ ირაკლის ხელი გაუშვა, გიგული მაღლა აიყვანა, წყალში ღრმად შევიდა და წამოსულ ტალღას სიცილით დაუხვედრა პატარა ბიძაშვილის მზისგან გარუჯული ტანი. გიგული ისევ მოვიდა ხასიათზე, ზღვისკენ გაიხედა და შეეცადა, ხელიდან გასხლტომოდა უფროს ბიძაშვილს.
- ამას უყურე, რა ღონეზეა! - გაიკვირვა მარინემ.
მერე ნაპირზე გამოიყვანა, ირაკლისაც ჩასჭიდა ხელი და იქვე, ზღვის კენჭებზე დაყრილი ტანსაცმლისაკენ გასწია.
თვითონ სარაფანი ჩაიცვა, პატარებს კი სანდლებში გააყრევინა ფეხები, მერე ფართო ჩალის პანამა დაიხურა, პატარებსაც დაახურა და საცურაოდან გასასვლელისაკენ გაემართა. წინ თვითონ მიდიოდა, მერე გიგული მისდევდა, რომელიც მის საჩვენებელ თითს მაგრად ეჭიდებოდა, ბოლოს კი ირაკლი მისდევდათ. მას გიგულის ზურგისთვის ხელი მიეჭირა, მეორეთი უკანალზე ხელს ურტყამდა, თან შეუჩერებლივ ლაპარაკობდა.
- აჩუ, აჩუ, ცხენო, ჩქარა გაიქეცი, ჩქარა სახლში მიგვიყვანე, დედა გველოდება, მერე საუზმეს შევჭამთ, მერე დავიძინებთ! - ძილის გახსენებაზე გიგული ცუდ ხასიათზე დადგა. მას ჭირივით სძულდა ეს დაწყევლილი მკვდარი საათი.
- ძილი არ მინდა, არ მინდა, არ მინდა. - დაიწყო ცალ ფეხზე ხტუნაობა და ქვიშა აყარა. - მარინე! მარინე! ფეხსაცმელში მიწა ჩამეყარა, - შესჩივლა ბიძაშვილს.
მარინემ ხელი გაუშვა, მერე დაიჩოქა, გიგულის ცალი ხელი მხარზე გადაიდო, ფეხზე სანდალი გახადა, ქვიშა გამოუყარა, შემდეგ ისევ ჩააცვა და შეუკრა.
- მოისვენეთ ახლა, ბიჭებო! - დატუქსა მოუსვენრები, - ვინც კარგად მოიქცევა, საღამოს სხვაგან წავიყვან, ვინც გამაბრაზებს, ახლავე იცოდეთ, სახლში დარჩება.
ბიჭები უცებ გაჩუმდნენ, აქეთ-იქიდან ამოუდგნენ ბიძაშვილს და სახლამდე მხოლოდ თვალებით ეშმაკობდნენ.
- ერბო-კვერცხი არ მინდა.
- რძე არ მინდა.
- აბა, რა გინდათ, თქვენი ვერაფერი გავიგე, - ჯავრობდა დედა, - იცოდეთ, ხვალვე წაგიყვანთ აქედან თბილისში, ახლავე მივწერ წერილს მამას, თუ კარგად არ მოიქცევით. აი, ნახეთ, მარინე რა კარგი გოგოა, როგორა ჭამს უხვეწრად.
- მარინე დიდია. - თქვა ირაკლიმ.
- ხო, მარინე დიდია. - გაიმეორა გიგულიმ.
- დიდი როა, ამიტომ ორ კვერცხს ჭამს და ორ ჭიქა რძესა სვამს, თქვენ კი თითოს მეტს ვინა გთხოვთ.
- ირაკლი, გიგული, ჩქარა, ულაპარაკოდ შეჭამეთ და დაწექით, თორემ აღარ გაიზრდებით. ხო ნახეთ, ნოდარს როგორი კუნთები აქვს, რამხელაა.
- რატო? - იკითხა ირაკლიმ.
- რატო? - გაიმეორა გიგულიმ და გაღებული პირით, რომელშიაც გადაუყლაპავი ერბო-კვერცხის ნაჭერი უჩანდა, შეხედა მარინეს.
- იმიტომ, რომ ერბო-კვერცხს ჭამს. - უპასუხა მარინემ და დაუყვავა - ჭამეთ, ბიჭებო, ჭამეთ.
როგორც იქნა, საუზმეც დაამთავრეს.
ბიჭების დედამ სახლის უკანა აივანზე მდგარ დიდ ტახტზე ფარდაგი გაშალა, ზედ ზეწარი გადააფარა და ტიტლიკანა ბიჭები დააგორა.
- მარინე, გენაცვალე, ერთი ზეწარი ზევიდან გადაახურე და შენც იქვე, გასაშლელ საწოლზე დაწექი, თორემ დაღლილი ხარ, მეშინია, არ გახდე ძალიან, დედაშენთან ხომ ეგრე ვერ ჩაგიყვან. დაწექი, შვილო, დაწექი. - ნაზად უთხრა მარინეს და სამზარეულოში შევიდა.
- მარინე, მოგვიყევი რა, რამე. - მარინეს შესვლისთანავე დაიწყო ირაკლიმ ხვეწნა, თან გიგულის უჩქმიტა.
- მოგვიყევი რა, - გაიმეორა ირაკლიმ და ჩუმად წიხლი ჰკრა ძმას.
ახლა ისევ ირაკლიმ უჩქმიტა, მერე ისევ გიგულიმ.
- უჰ! - ბოლოს ირაკლიმ ვეღარ აიტანა და დაიყვირა:
- მჩქმეტს!
- ტყუის, თვითონ მჩქმეტს. - უფრო მწარედ დაიჩივლა გიგულიმ და თან მუცელში ხელი ჩაარტყა, მერე ლოყაზე მწარედ უჩქმიტა. ირაკლიმ ცოტა მოითმინა, შემდეგ ზევიდან მოექცა, ხელები დაუჭირა უმცროს ძმას და დაუძახა მარინეს:
- მარინე! უთხარი, ხომ ხედავ, რას მიშვრება! თუ არ მოისვენებს, ვცემ.
- მოისვენეთ, ბიჭებო, თორემ არც ერთს აღარ წაგიყვანთ საღამოს. - მარინე წიგნს კითხულობდა, ადგომა ეზარებოდა და ჯერ მხოლოდ სიტყვით აწყნარებდა ბავშვებს.
ამით ისარგებლა გიგულიმ და ქვევიდან მწარედ ამოარტყა წიხლი ირაკლის, რომელმაც ტკივილისგან ხელი გაუშვა და ტირილი დაიწყო. მარინემ წიგნი გადააგდო, წამოხტა; ამავე დროს დედაც გამოვიდა, ირაკლის მიუალერსა და გიგულის რბილ ადგილებში მიარტყა. პატარამ იწყინა და ტირილი დაიწყო.
- მარინე, გენაცვალე, - მიმართა დედამ, - მოდი, შენ ამასთან დაწექი, ირაკლის კი მანდ დავაწვენ, თორემ ესენი არ მოისვენებენ.
გადაჯგუფებულმა, ნამტირალევმა ბავშვებმა ჩაიძინეს. მარინემაც გადადო წიგნი და ჩქარა მოაგარაკეების ახალგაზრდა შემადგენლობას ტკბილი, ჯანსაღი ძილით ეძინა. სამზარეულოდან კი ისმოდა ქვაბების ჩხარუნი, დანების წკრიალი და მოფუსფუსე დედის რბილი ნაბიჯები.
- გაიღვიძეთ! გაიღვიძეთ! უკვე ხუთი საათია. - გადასძახა მძინარე ბავშვებს დედამ, მერე მივიდა, დაკოცნა და სათითაოდ გააღვიძა. მალე მთელი შემადგენლობა მადიანად სადილობდა.
საღამოს მარინე გამოეწყო და ბავშვების მორთვას შეუდგა.
- მარინე, გენაცვალე, - დაუძახა დედამ, - მოდი აქ, ირაკლი წაიყვანე, უფროსია, ეგ ცერისტოლა კი, სულ ერთია, დაიძინებს; სჯობია სახლში დატოვო, რა დროს მაგის კინოა.
გიგულიმ დროზე შენიშნა, რომ მას არა რთავდნენ და ტირილი მორთო:
- მეც მინდა წამოსვლა, მეც მინდა! წამიყვანეთ!
- არა, გიგული, ჩვენ გვიან მოვალთ, შენ კი აქ დარჩი, დედას მიხედე, არავინ შეაშინოს, სახლში ხომ უნდა დარჩეს ვინმე, ვაჟკაცი.
- არა, არ მინდა!- თავისას გაიძახოდა გიგული.
- მარინე! - მოულოდნელად თქვა მაგიდაზე მდგარმა ირაკლიმ, რომელსაც დედა წინდას აცმევდა და ბიძაშვილს თავისკენ მიახედა,- მარინე, მე აღარ წამოვალ, არ მინდა. ცოდოა გიგული მარტო.
გიგულიმ გაკვირვებით შეხედა ირაკლის.
- სად მიდიოდით? - იკითხა თვალებზე ცრემლშემშრალმა.
- კინოში. - უპასუხა ირაკლიმ.
- მართლა? მე კინოში არ მინდა, მაინც დამეძინება, თქვენ წადით. - გულამოსკვნით თქვა პატარა გიგულიმ და პირი იბრუნა, რომ მისი ცრემლები არ დაენახათ. “ცოდოა, ირაკლი მაინც წავიდეს,” ფიქრობდა პატარა გულში გიგული.
დედამ აიყვანა პატარა გიგული, თვალები დაუკოცნა და მარინეს დაუძახა:
- გენაცვალე, გამოუტანე გიგულის ბაბუას ნაჩუქარი ახალი მეზღვაურული ტანსაცმელი და წითელი სანდლები.
წელი 1956. თვე მარტი. რიცხვი 28. 5 - 7.
შენიშვნები
ავტოგრაფი (1-19გვ.) უსათაუროა და დათარიღებელი. ამ მოთხრობაში პირველად შეიცვალა დათარიღების სტილი (იხ. ტექსტი). თარიღის შემდეგ დაზუსტებულია დაწერის ადგილი: „ისტმატი” (იგულისხმება ისტორიული მატერიალიზმის ლექცია). მოთხრობას მოსდევს დღიური თარიღის შემდეგ. დღიური, მართალია, ავტოგრაფის იმავე გვერდზეა, მოთხრობა რომ მთავრდება, მაგრამ მისი გვერდების ნუმერაცია უკვე რომაული ციფრებით, თავიდანაა დაწყებული.
დღიური: „დღეს დილით დედამ ჩვეულებრივი ნოტაცია წამიკითხა პოლიტეკონომიის შესახებ. მერე მარინეს ვეჩხუბე. ის მამას რაღაცებს უწერდა ლათინურად სადოქტორო ხელნაწერში. მე ხმამაღლა ვკითხულობდი დოსტოევსკის, ამაზე წავიჩხუბეთ. გუშინდელი ნაჩხუბრები ვიყავით და ერთმანეთს არაფერს ვუთმობდით. მე გადავწყვიტე, ურეაქციოდ ამეტანა მისი ყვირილი. მერე დედა ჩაერია. მერე წავიკითხე (......). დედა ზევით ავიდა ჩემი სწავლის ფულის საშოვნელად. ამ დროს დათო ღოღობერიძე მოვიდა. ვილაპარკეთ, ვიშაყირეთ.
ბოლოს წამოვედით უნივერსიტეტში. 4 საათი ვიუსაქმურეთ. ყ-ნი სამჯერ დავინახე, მაგრამ განგებ არ მივედი. ბოლო საათის მერე ქვევით ჩავედი განგებ. აქ უნდა გამოევლო. როცა მოვიდა, მივესალმეთ. ბოდიში მომიხადა, შენი ჟურნალი ვერ მოგიტანეო. მერე თავისი დარდი გამიზიარა. გვერდწითელი მიბარებს. მეშინია, ყ-ის გვართან უნდა იყოს დაკავშირებული, თუმც კი ის ყ-ი ჩვენი არაფერიაო, ვინ არის, ისიც არ ვიცითო. მერე ქვევით ფანჯარასთან მიმიყვანა და ლაპარაკობდა. ბევრი იტიკტიკა. ცოტა სულელი უნდა იყოს. რაღაც ისეთებს ურევს. წავედით გვერდწითელისკენ, ერთმანეთს ვაწვებოდით იდუმალ. მერე ვუთხარი, არ მიხვიდე მეთქი, ისევ წამოვედით მხარდამხარ. შევედით სააქტო დარბაზში, რაღაც ტყის მეგობართა სხდომაზე. სამგორზე ტყეები დარგითო. ვიღაცამ დაიძახა: - როდის გაათავებთ მაგ ტინგიცობასო. ახალგაზრდა მთავრობა აღშფოთდა. კუპრაძე კი იჯდა დარბაისლურად.
- უჰ, რა სიმპატიური კაცია. ეს მდივანი კი ბრიყვი, ლაწირაკი ჩანს. დათომ შაყირი არ მოგვაკლო. ჩქარა დამთავრდა. ქვევით შოთა ესიტაშვილი შემხვდა, მოლოტოვიდან ჩამოვედიო. საღამოს 5 საათის ლექციაზე მივედი. დავწერე გიგულის, ირაკლის, მარინეს ამბავი. დასვენებაზე რუსიშვილი მოვიდა. (გურამის მეგობარი, თანაკურსელი.) დაიწყო ლაზღანდარობა. როცა შევხურდით, ჯ-ს შეხედა, მას დიდი, თხელი, დაჩეხილი ცხვირი აქვს, ბუნებაც ისეთივე, თუ არ ვცდები, და იხუმრა, ერთი მაგასთან „დურაჩკა” მათამაშა ცხვირზე დარტყმაზეო. ისე კარგადა თქვა, რომ სიცილით გავიგუდეთ. ნუგზარი მოვიდა, მარჯანიშვილში პრემიერაზე მივდივართ ციალა ბარათელიასთან ერთადო. მანეთი მე, სხვამ მეორე, რუსიშვილი შეჰპირდა. წავიდა. დათო მაჭავარიანი, დაპორტყნილი ხელებზე, მარიკას რაღაცას უყვებოდა. მეორე შესვენებაზე, ედიშერას, ლევანს და ვიღაცას ვესაუბრე. პაპიროსი მოვწიე.
ახლა ინგლისურზე ვზივარ. ამ უკანასკნელმა კომპლიმენტიც კი მითხრა: მე არავის არ ვთხოვ დასწრებასო. თუ არ გინდა წადიო.
თემო ბერიძე (თანაკურსელი, მეგობარი, 1960 წელს გურამთან ერთად იყო გაგრაში. გურამთან გატარებული ბოლო დღეები მან გაიხსენა წერილში: „რამდენიმე დღის გახსენება”. დაიბეჭდა „ცისკარში”: 1976წ. ¹12.) გაუთავებლივ შაყირობს. ინგ. ლანძღავს, ემუქრება. თემო განაგრძობს, რეზო თავს იჭერს, ჩუმად ყვება”.
მოთხრობის მოქმედ პირთა პროტოტიპები არიან ჩვენი უმცროსი ბიძაშვილები: გია და ირაკლი ნიჟარაძეები და მათი დედა ნინო ფარქოსაძე, ჩვენი ბიძის მეუღლე (ბიცოლა) დედის მხრიდან, მუსიკოსი და პოეტი. მათთან ერთად ვისვენებდი ერთ ზაფხულს ახალ ათონში.
ქვეყნდება პირველად.
საიტის "ექსკლიუზიური" მასალის გამოყენებისას აუცილებლად მიუთითეთ საიტის ლინკი!
სავტორო უფლებების დარღვევის შემჩნევის შემთხვევაში გთხოვთ დაუკავშირდით საიტის ადმინისტრაციას! litklubi@mail.ru