გაზიარება

ელეგია მამაჩემისთვის (მთარგმნელი: ზვიად რატიანი)

(რობერტ სტრენდი, 1908 - 1968)

1. ცარიელი ტანი
ხელები იყო შენი, მკლავები იყო შენი,
შენ კი არ იყავი არსად.
თვალები იყო შენი, მაგრამ დახუჭული, სამუდამოდ დახუჭული.
იყო შორეული მზე.
იყო ბედფორდის აუზის ქარი.
იყო ზამთრის მინავლული მომწვანო შუქი.
იყო შენი ბაგეები,
შენ კი არ იყავი არსად.
როცა ვიღაც ალაპარაკდა, მას არავინ უპასიხა.
ღრუბლებმა ქვემოთ დაიწიეს
და დამარხეს შენობები ნაპირის გასწვრივ,
წყალი კი დუმდა.
თოლიები ახმაურდნენ,
საათები წიკწიკებდნენ სხვების მაჯებზე.
არ ჩანდა ტკივილი. გავლილიყო.
რაც იყო, იყო გასაგები. არაფერი დარჩა სათქმელი.
ჩრდილმა აშალა თავისი ფერფლი.
იყო სხეული, შენი იყო, შენ კი არ იყავი არსად.
მის კანს შეეხო ჰაერი - და გააჟრჟოლა ჰაერს,
მის თვალებში ჩაწვა წყვდიადი.
შენ კი არ იყავი არსად.

2. პასუხები
რატომ დაეხეტებოდი?
სახლი ციოდა.
რატომ დაეხეტებოდი?
მე სულ ასე ვხეტიალობ მზის ჩასვლიდან განთიადამდე.
რა გეცვა ტანზე?
ლურჯი პიჯაკი, თეთრი პერანგი, ყვითელი ჰალსტუხი, ყვითელი წინდები.
რა გეცვა ტანზე?
არაფერი. მტკიოდა და ამით ვთბებოდი.
ვისთან გეძინა?
მე მეძინა ყოველღამე სხვადასხვა ქალთან.
ვისთან გეძინა?
მარტო მეძინა. მე ყოველთვის მარტო მეძინა.
რატომ მატყუებ?
სულ მგონია, ვამბობ სიმართლეს.
რატომ მატყუებ?
ვერაფერი ტყუის ისე, როგორც სიმართლე, და მიყვარს სიმართლე.
რატომ მიდიხარ?
რადგან ჩემთვის ყველაფერმა დაკარგა აზრი.
რატომ მიდიხარ?
ეს არასდროს არ ვიცოდი. არც ახლა ვიცი.
დიდხანს გელოდო?
არ მელოდო. მე ძალიან დავიღალე და მინდა დავწვე.
შენ ძალიან დაიღალე და გინდა დაწვე?
დიახ, ძალიან დავიღალე და მინდა დავწვე.

3. შენი სიკვდილი
ვერაფერი შეგაჩერებდა.
ვერც კარგი დღე. ვერც სიმშვიდე. ვერც ოკეანის ღელვა.
შენ განაგრძობდი სიკვდილს.
ვერც ხეივანი, სადაც სეირნობდი,
ვერც ხეები, რომლებიც გრჩდილავდნენ.
ვერ ექიმი, რომელიც გაფრთხილებდა,
ჭაღარათმიანი ახალგაზრდა ექიმი, რომელმაც ერთხელ გიხსნა.
შენ განაგრძობდი სიკვდილს.
ვერაფერი შეგაჩერებდა. ვერც შენი ვაჟჳ. ვერც ქალიშვილი,
რომელიც გაჭმევდა და გაბრუნებდა ბავშვობაში.
ვერც შენი ვაჟი, რომელსაც ეგონა, არასოდეს მოკვდებოდი.
ვერც ქარი, რომელიც გიფრიალებდა საყელოს
ვერც ფეხსაცმელები, რომლებიც დამძიმდნენ,
ვერც თვალები, რომლებიც გაზარმაცდნენ.
ვერაფერი შეგაჩერებდა.
შენ იჯექი შენს ოთახში, გაჰყურებდი ფანჯრიდან ქალაქს
და განაგრძობდი სიკვდილს.
შენ მიდიოდი სამუშაოდ, სხეულს კი ციოდა.
ფეხები დამძიმდნენ, წინდები გიჭერდნენ.
შენი სახე გათეთრდა,
შენი ხმა კი ორად გაიპო,
ხელჯოხს დაეყრდენი,
მგრამ უკვე ვერაფერი შეგაჩერებდა.
ვერც მეგობრები, რომლებიც გირჩევდნენ.
ვერც ქალიშვილი, რომელიც ხედავდა, როგორ პატარავდებოდი.
ვერც შენი ვაჟი. ვერც დაღლილობა,
რომელიც ჩასახლდა შენს სუნთქვაში. ვერც ფილტვები,
რომლებიც აივსნენ წყლით.
ვერც სახელოები, რომლებშიც შეფუთულიყვნენ მტკივანი მაჯები.
ვერაფერი შეგაჩერებდა.
შენ განაგრძობდი სიკვდილს.
როცა ბავშვებთან თამაშობდი, შენ განაგრძობდი სიკვდილს.
როცა ჯდებოდი სასადილოდ,
როცა გეღვიძებოდა ღამით, ცრემლებით თვალებზე, ოფლიანი სხეულით,
შენ განაგრძობდი სიკვდილს.
ვერაფერი შეგაჩერებდა.
ვერც წარსული.
ვერც მომავალი თავისი კარგი ამინდებით.
ვერც ხედი შენი ფანჯრიდან, სასაფლაოს ხედი.
ვერც ქალაქი. ვერც ეს საზარელი ქალაქი თავისი შენობებით.
ვერც წუხილი. ვერც სიხარული.
სხვას აღარაფერს აკეთებდი, მხოლოდ განაგრძობდი სიკვდილს.
შენ მიიტანე საათი ყურთან.
შენ იგრძენი, როგორ იცლები.
შენ დაწექი.
ხელები გულზე დაიკრიფე და გესიზმრებოდა სამყარო უშენოდ,
ადგილები ხეების ქვემოთ,
ადგილები შენს ოთახში,
ცარიელი ადგილები.
შენ განაგრძობდი სიკვდილს.
ვერაფერი შეგაჩერებდა.
ვერც შენი სუნთქვა. ვერც შენი ცხოვრება.
ვერც ცხოვრება, რომელიც გინდოდა.
ვერც ცხოვრება, რომელიც გქონდა.
ვერაფერი შეგაჩერებდა.

4. შენი ჩრდილი
შენ გქონდა ჩრდილი.
ადგილებმა, სადაც ყოფილხარ, დაგიბრუნეს ის შენ.
უპატრონო ბავშთა სახლის დერეფნებმა და გადამხმარმა გაზონებმა დაგიბრუნეს ის შენ.
საგაზეთო ჯიხურებმა დაგიბრუნეს ის შენ.
ნიუ-იორკის ქუჩებმა დაგიბრუნეს ის შენ, და მონრეალის ქუჩებმაც ასევე.
ოთახებმა ბელემში, სადაც ხვლიკები ჭამდნენ მკვდარ კოღოებს, დაგიბრუნეს ის შენ.
მეხიკო სიიმ, სადაც გინდოდა შენი ჩრდილის სამუდამოდ დაფუძნება, და ჰალიფაქსის ნავსადგომმა, დაგიბრუნეს ის შენ.
შენ გქონდა ჩრდილი. სადაც მიემგზავრებოდი, შენი ჩრდილი უკან მოგდევდა, და სადაც კი ჩადიოდი, წინ გხვდებოდა შესაგებებლად. შენ გქონდა ჩრდილი.
ყველა კარი, სადაც შესულხარ, თავაზიანად გაცლიდა მხრიდან და გამოსვლისას ისევ უკან გიბრუნდებდა. შენ გქონდა ჩრდილი.
მაშინაც კი, როცა თვითონ ივიწყებდი, შენი ჩრდილი არ გივიწყებდა.
ერთთხელ, ქვეყანაში, ხის ჩრდილმა შთანთქა შენი ჩრდილი და ვერავინ გიცნობდა მაშინ.
ერთელ, ქვეყანაში, შენ მოგეჩვენა, რომ სხვას გაყვა შენი ჩრდილი. შენმა ჩრდილმა არაფერი არ გითხრა მაშინ.
შენს ჩრდილს ფარავდა სამოსი და, როცა იხდიდი, ნებიერად იშლებოდა იატაკზე, უფერული, როგორც წარსული.
შენმა სიტყვებმა, რომლებიც ხმელი ფოთლებივით მიქრიდნენ ჰაერში, დაკარგულ ჰაერში, იმ ადგილისკენ, სადაც არ ხდება არაფერი, დაგიბრუნეს შენ შენი ჩრდილი.
მეგობრებმა დაგიბრუნეს შენ შენი ჩრდილი.
მტრებმა ჩათვალეს, რომ ის მძიმეა, მოგითრიეს საფლავზე და დაგიბრუნეს შენ შენი ჩრდილი.
როცა მოკვდი, შენი ჩრდილი იწვა ავეჯზე, მტვერი იყო მისი წყალი და მისი პური.
ის ცეკვავდა ნანგრევებში, ის ფხიზლობდა, როცა ირგვლივ ყველას ეძინა, ის ბრწყინავდა სამარხებს შორის, ელვარებდა, როგორც კრისტალი.
ის თვაისთავს პატრონობდა, როგორც ჰაერი.
მას უნდოდა ყოფილიყო თოვლივით და ეთოვა წყალზე, მას უნდოდა ყოფილიყო არაფერი და ეს იყო შეუძლებელი.
შენი ჩრდილი მოვიდა ჩემთან. შენი ჩრდილი დამაწვა მხრებზე.
შენი ჩრდილი არის შენი, ვთქვი მე მაშინ. მე ვთქვი, ის შენია.
მე მას დიდხანს ვატარებდი. მე მას გიბრუნებ.

5. გლოვა
ისინი გგლოვობენ.
როცა დგები შუაღამისას
და ქვის ლოყაზე გიბრწყინავს ცვარი,
ისინი გგლოვობენ.
გაბრუნებენ ცარიელ სახლში.
სკამებით და მაგიდებით ავსებენ ოთახს.
გსვამენ და სუნთქვას გასწავლიან,
სუნთქვა კი იწვის.
ის იწვის ფიჭვის პატარა ყუთში და მზის სხივივით ფუვდება ფერფლი.
წიგნს გიწვდიან და გაკითხებენ.
გისმენენ და მოსდით ცრემლები.
ქალები თითებს გისრესენ და თმასაც გვარცხნიან.
ყინულს ალღობენ შენს წვერში და მერე გპარსავენ.
მონდომებით გისრესენ სხეულს.
ისინი გაცმევენ მშვენიერ სამოსელს
და ხელებს გითბობენ.
ისინი გაჭმევენ და ფულს გთავაზობენ.
ისინი შენს წინ იჩოქებენ, გთხოვენ, არ მოკვდე.
როცა დგები შუაღამისას, ისინი გგლოვობენ.
თვალებს ხუჭავენ და შენს სახელს იმეორებენ.
ვერ აცოცხლებენ შენს ძარღვებში დაფლულ სინათლეს,
შენს სიზმარში ვერ შემოდიან.
რა გაეწყობა, ბებერია.
წამოდექი ამაღამ და ხვალაც ადექი, სულერთია, უკვე სულერთია.
ისინი გგლოვობენ, როგორც შეუძლიათ.

6. ახალი წელი
ზამთარია და ახალი წელი.
არავინ გიცნობს.
შენ წევხარ სადღაც,
ვარსკვლავების, წვიმების და სინათლის მიღმა
და ყველანაირი ამინდი ქვაა.
შენი მეგობრები თვლემენ სიბნელეში,
მათ ეს სიამოვნებთ და აღა ახსოვხართ.
არაფერია შენს გარშემო. არავინ გიცნობს.
ვერ ხედავ წვიმას, რომელიც იღვრება, ვერც მამაკაცს, რომელის მიდის.
მლაშე ქარი მტვერს აყრის ქალაქს.
მზეს ვერ ხედავ. და ვერც მთვარეს, მზეს რომ დაყვება
ჩრდილივით. არა, ექოსავით.
მზეს ვერ ხედავ, ის კი, როგორც ნაცემი გული, ფეთქავს ჰაერში.
შენ ვერ ხედავ მის იარებს და ჩამქრალ თვალებს.
ყველაფერი უკანაა.
ზამთარია და ახალი წელი.
ცას საოცრად ნაზი კანი აქვს.
ყველაფერი უკანაა. არავინ გიცნობს.
ღამის წყალზე ვარსკვლავები ირეკლებიან.
ვერავინ ხედავს ზღვის ფსკერზე კენჭებს.
არის ნაპირი და ხალხი იცდის.
არაფერი აღარ ბრუნდება.
სიჩუმეა სახელის ნაცვლად.