გოჩიაშვილი ელა

გაზიარება

მარია

წავიდეთო, — მყუდროზე დათქვეს, —

ბუმბულს არჩევდნენ

დანერწყვილი, ხმელი თითებით.

ამოშალეს სკივრები და ამოაშავეს

სულ შავი, თალხი,

საგარეო ტანისამოსი.

სოფლის გზაზე მიკუნკულებენ.

სხვაგან სად წავლენ, — სამძიმარზე.

ვიღაციანთ ვიღაც მომკვდარა,

იმათი კბილა.

მივლენ ესენი, მიაძახებენ

„გოგოს“ ან „ბიჭოს“,

„შე ამქვეყნად გაუხარელოს“,

ერთ-ორ სიტყვას დააბარებენ

თავიანთ მკვდრებთან.

ჰოდა, მიდიან...

ერთნაირები...

ერთნაირი ფილაქნები გადმოიარეს.

ერთნაირი მარნის კარი გამოგულეს,

ჩაუარეს უბრალო ვარდებს (ასე ეძახდნენ);

ერთნაირი უბრალო ვარდი ედგა ყველას

და ზამბახები,

მარტო ბებრის ეზოებს რომ შემორჩენოდა.

ერთნაირი წარსულიდან მოდიან და

მიკუნკულებენ ერთნაირები:

გაჭირვება, ომი, ქვრივობა,

გარჯა და გარჯა.

ყმაწვილქალობა —

შეწირული შვილებს და ნამუსს

(და სოფლის ნებას, — ესეცა ვთქვათ).

მართლა კარგი ბებოები,

კარგი ქალები,

მართლა გმირები

(და გმირობამისჯილებიც, სოფლის ნებითვე, —

ესეცა ვთქვათ).

მიკუნკულებენ ერთნაირები —

ბებრული რუბაშკებით,

წვრილი თეთრით დაწინწკლული თავსაფრებით,

პადიუბკიანი, ნაოჭდაყრილი ქვედაბოლოებით,

ტისონკიანი ბაშმაკებით...

მარია...

ეზოდან დავიწყოთ მარიაც.

ფილაქანს — არა,

სულ სხვანაირ წინკარს გამოსცდა,

ჟასმინებით ჩამობურულს.

უცხო ვარდები მოჰყვებოდნენ,

მოაცილებდნენ;

მერე ღობეზე გადმოკიდეს

სურნელოვანი, ეკლიანი მკლავები და

გამოაყოლეს ვარდის თვალები.

და ჟასმინივით ყვაოდა მარია.

გაბედულად მოკუნკულეებს შეერია,

ბევრ იმათგანზე ხნიერიც, ალბათ.

ჩამოვერცხლილი ჩორნაბურკა,

ფრანცუსკები,

ქუდზე — ბუმბული.

ისინი ხომ მიკუნკულებენ,

ეს — მიფარფატებს.

მარია...

და რაღაცით ცოდო იყო.

ჩიტის ფეხები აცაბაცა მიჰყავთ

წვრილ ქუსლებს, მაღალ ქუსლებს.

კენჭებზე საყრდენს ვერ მონახავს,

გადაქანდება,

გადასძალავს

მოქნეული კუდი მელისა.

„რა ძალა ადგა, ქა...

მადლიც არი ამ ტალახში...

რაღა დროს ამის ეგეთებია!

როგორ არ იშლის!

სხვანაირად არ მიიღებენ?“ —

ამბობენ,

ნათქვამს მუჭს აფარებენ.

უბოროტოდ კი ამბობენ, თანაგრძნობით.

შეეჩვივნენ,

სულ ასეთი ახსოვთ მარია.

წარსულს — არა, არ უვიწყებენ

(ვის უვიწყებს სოფელი წარსულს;

მით უფრო, როცა არც იციან)!

რაღაცისთვის მოუკრავთ ყური,

იქნება გულში არც კი სჯერათ,

მაგრამ უნდათ და იჯერებენ;

თითქოს მარიას იდუმალ წარსულს

ცხრა ბეჭედი ესვას რწმუნების

და თვალწინ ედოთ.

„თავისმა ქმარმა

თურმე საიდან გამაიყვანა ეგა,

იცით?“ —

მეზობლის სტუმრის გაკვირვებასღა

თუ ეცდებიან,

თორემ ამისი გამკვირვებელი

სოფელში ჭუკი აღარ დადის.

არც იცოდნენ სიმართლე და

არც სჭირდებოდათ.

„თურმეზე“ იდგნენ.

დაეჭვებაც არ უნდოდათ,

იქნებ ასეც არ ყოფილაო.

იქნებ მართლებიც,

იქნებ კიდევ —

ცილისწამების ცოდვაში ფეხჩადგმულები —

გულუბრყვილო, ერთნაირი ბებოები,

ერთნაირობით რომ ზომავდნენ ერთიმეორეს.

სხვანაირი მარია რომ

მათნაირი არ იყო,

რატომ?!

...და ჟასმინივით ყვაოდა მარია.

ცოდო მარია...

როგორც ყველა სხვანაირი —

ბევრ ერთნაირში გამორეული;

როგორც ყველა სხვანაირი —

საკუთარ თავზე

არასდიდებით უარის მთქმელი...

თავპატია ოჯახი იყო.

ერთი-ორი მეზობელი მიიჩვიეს,

უქონელები —

პურის საცხობად,

შეშის საპობად,

ცოტა საძნელო საქმეებისთვის.

ქათამიც ჰყავდა,

„ჯუქი-ჯუქისაც“ იძახდა და

ლეღვსაც ჩირავდა —

იმათსავით.

ცოტაობდნენ — ცოტაში გვგავსო...

საოცნებო სარწეველა სავარძელი ჰქონდა,

შავი ხის.

შეგვიყვანდა მეზობლის ბავშვებს —

არ იჩხუბოთ, რიგრიგობით ჩასხედითო.

წყვილი ხავერდის ჩიტი იჯდა

მაღალ სარკეზე.

მოწიწებით თითს შევახებდით —

არ გვიშლიდა.

„მარიიი!

ჟასმინი მამიტეხე პატარა, ქალო,

მკვდარზე მივდივარ“.

რაღა იყო,

ჟასმინს ვეღარ დარგავდნენ თვითონ?!

განა მარიას მოგონილი იყო ჟასმინი,

იმათ ეზოშიც იხარებდა.

...მაგრამ ჟასმინი

მარიასთან ყვაოდა მხოლოდ

და ძვირფასი ვარდებით სავსე

ციცქნა ეზოში მოფარფატე

მჭკნარი მოხუცი,

პირთეთრი და თავშენახული —

ჟასმინივით ყვაოდა მარია.

სიბერისგან დალეულიც,

მუდამ,

ყოველთვის,

სიკვდილამდე,

სხვანაირობის იდუმალებით გაშუქებული,

ჟასმინივით ყვაოდა მარია...

...სახლიღა დარჩა პარტახ ეზოში.

ქალაქიდან ჩამოსული შვილიშვილი,

შვილიშვილების უკვე პატრონი.

ზაფხულში თუ გააღებს კარებს

ერთი-ორი დღით.

.....................................

ჩვენუბნელი, მაშინდელი ბავშვებიდან

ვინ სადა ვართ,

ვინ საით არი...

ზაფხულობით ვნახულობთ ხოლმე ერთიმეორეს;

მშობლების სახლებს,

ბავშვობის სახლებს,

ჩვენს ნამდვილ სახლებს

ორი კვირით რომ მოველანდებით...

ერთი, ამ ზაფხულს,

თავს რომ მოვიყრით

და ჩვენუბნელ ბავშვებად რომ

ვიქცევით ისევ,

მარიაზე უნდა ვიკითხო,

გახსოვთ-მეთქი? —

ის ჟასმინი,

სარწეველა სავარძელი,

ხავერდის ჩიტები...

ის სხვანაირი მარია

გახსოვთ-მეთქი?